Historia Muru Berlińskiego

Historia Muru Berlińskiego - przyczyny budowy, ucieczki i upadek

Upadek III Rzeszy

Końcowym akcentem II wojny światowej w Europie była bezwarunkowa kapitulacja Wehrmachtu, która nastąpiła 8 maja 1945.

7 maja o godzinie 02.41 Niemcy skapitulowały przed przedstawicielami armii USA i Wspólnoty Brytyjskiej oraz Armii Czerwonej

Akt kapitulacji mówił o zaprzestaniu działań zbrojnych przez wszystkie siły lądowe, morskie i powietrzne będące pod dowództwem niemieckim w dniu 8 maja o godzinie 23.01 czasu środkowoeuropejskiego.

Co ciekawe akt kapitulacji wobec Armii Czerwonej i ZSRR podpisano dopiero (wg. czasu moskiewskiego) 9 maja.

Było to powodem tego, że przez następnych czterdzieści kilka lat świat zachodni obchodził rocznicę zakończenia wojny z hitlerowskimi Niemcami 8 maja, a ZSRR i państwa bloku socjalistycznego (w tym PRL) – 9 maja, ponieważ ceremonia odbyła się po północy czasu moskiewskiego.

Okupacja Niemiec

Niemcy w latach 1945-49 znalazły się pod okupacją Francji, Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych oraz Związku Radzieckiego. Kraj został podzielony na cztery strefy okupacyjne, kontrolowane przez wcześniej już wspomniane państwa.

Berlin znalazł się w strefie sowieckiej, jednak jego zachodnia część, która później urosła do miana Berlina Zachodniego, również został podzielony pomiędzy państwa aliantów. Taki podział w przyszłości doprowadzi do konfliktów.

Powojenne Niemcy są zmęczone wojną, które samą wywołały, a ich gospodarka była zrujnowana. Pieniądze pozbawione są jakiejkolwiek wartości, kwitnie czarny rynek, jedzenie racjonowane jest przez niedawnych wrogów.
Jednak na zachodniej części Niemiec przygotowywana jest reforma Erharda, która zyskała miano Wirtschaftswunder - cudu gospodarczego, nic dziwnego, zważywszy na to że zniszczone wojną Niemcy w ciągu zaledwie kilku lat, dzięki wolnorynkowym reformom wyprzedziły gospodarczo Francję oraz Wielką Brytanię, a przecież to one pokonały Niemcy.

Głównymi elementami operacji były:

• reforma pieniężna (miała na celu zlikwidowanie inflacji poprzez redukcję podaży pieniądza o 93% i przywrócenie wartości nowej marce niemieckiej);
• uwolnienie cen (miało na celu uelastycznienie cen i wyprowadzenie gospodarki z recesji);
• reforma podatkowa.

Pojawiały się również głosy, że Niemcy wstały na nogi dzięki Planowi Marshalla. W rzeczy samej, Niemcy skorzystały z tej pomocy, ale wartość środków dzięki niemu dostępnych nie przekroczyła 5% ówczesnego dochodu narodowego Niemiec. Dużą rolę odegrał także fakt niskich reparacji wojennych, jakimi został obciążony kraj, warto dodać, że Polska do dziś nie doczekała się zadośćuczynienia za wybicie ok. 25% populacji, zniszczenie naszej gospodarki. W dodatku Polska na wskutek wojny znalazła się po niewłaściwej stronie Żelaznej Kurtyny, okupacja niemiecka zmieniła się na okupację radziecką.

Wróćmy jednak do historii powojennych Niemiec.

Blokada Berlina, utworzenie dwóch państw niemieckich - RFN oraz NRD

Podczas gdy w alianckiej części Niemiec trwają reformy, a kraj niezwykle szybko wstaje z ruin, w radzieckiej strefie okupacyjnej, centralnie planowana gospodarka ponownie okazuje się być niewydolna i po raz kolejny ponosi klęskę w starciu z wolnym rynkiem.

Stalin postanawia odciąć więc Berlin Zachodni od świata. W nocy z 23 na 24 czerwca okupacyjne władze strefy radzieckiej zarządziły blokadę zachodnich sektorów Berlina oraz odcięły dostawy energii elektrycznej. Lądowe szlaki komunikacyjne wiodące przez radziecką strefę okupacyjną zostały zamknięte. W odpowiedz na to USA oraz Wielka Brytania decydują się na zaopatrywanie miasta drogą powietrzną.

Blokada trwała niemal 11 miesięcy i zakończyła się zwycięstwem mocarstw zachodnich, głównie Stanów Zjednoczonych.
Działania te jeszcze bardziej pogłębiły podział między Zachodem a Wschodem.
W czerwcu 1948 państwa zachodnie odrzuciły propozycję ZSRR, zmierzającą do utworzenia jednego rządu ogólnoniemieckiego.
Stało się jasne, iż Niemcy zostaną podzielone na dwa odrębne państwa, które dostaną się w różne strefy wpływów.
Formalnie dzieje się to z dniem 23 maja 1949 roku, dniem powstania konstytucji Republiki Federalnej Niemiec.
Z kolei 7 października powstaje Republika Demokratyczna Niemiec.

Stagnacja i bieda NRD, rozwój RFN

Reforma Erharda przyniosła wymierne efekty, więc propaganda radziecka robi co może by utrzymać mit silnych i bogatych wschodnich Niemiec. Rzeczywistość jest oczywiście inna. Zaczyna się masowa emigracja na zachód, do RFN.
Od końca wojny do roku 1961, czyli początku budowy Muru, ze Wschodnich Niemiec ucieknie niemalże **3 miliony **ludzi, głównie młodych, wykształconych, co okaże się ogromnym ciosem dla już słabego NRD.

O ile granica między dwoma państwami niemieckimi uniemożliwia ucieczkę, to ta w Berlinie jest szczególnie prosta do przebycia. Władze NRD naciskają na Chruszczowa, w celu rozpoczęcia budowy umocnień. **12 sierpnia 1961 roku **została zamknięta granica pomiędzy Berlinem Zachodnim i Wschodnim, a dzień później, 13 sierpnia rozpoczęto budowę muru, którzy przeszedł do historii jako Mur Berliński.

Często jednak mówi się, że określenie jednego tylko dnia, jako „dnia budowy muru” jest określeniem niewłaściwym, ponieważ tego dnia zostały „tylko” zablokowane granice pomiędzy sektorami. Często zbudowano tylko płoty lub zamurowano wejścia do domów mieszkalnych.
W trakcie trwania budowy muru dochodziło wciąż do prób ucieczek, między innymi przez okna z domów stojących na granicy. Wkrótce zamurowano również okna w tych domach, a po przesiedleniu mieszkańców, domy te zburzono.

Do historii przeszło także zdjęcie żołnierza NRD - Conrada Schumanna, który zachęcony do ucieczki przez mieszkańców Berlina Zachodniego, po prostu wyrzuca broń i ucieka z "socjalistycznego raju".

W listopadzie 1961 roku, III wojna światowa ponownie zawiśnie na włosku.
22 października dyplomata amerykański nie zostanie wpuszczony do Berlin Wschodniego, w związku z czym amerykanie decydują się na eskortę kolejnej wizyty dyplomatycznej.
Przez 16 godzin czołgi obu mocarstw stać będą w odległości około 100 metrów, z wymierzonymi w siebie lufami, a III wojna światowa prawdopodobnie nigdy nie była tak blisko.

Rozbudowa muru

Od strony zachodniej konstrukcja może i wygląda niepozornie, przypomina zwykły płot i szybko pokrywa się graffiti.

Jest to jednak szeroki pas umocnień, nieustannie rozbudowywany. Ostatecznie doczeka się on min, wież strażniczych, zasieków, psów wartowniczych.

Nadal nie powstrzymuje to jednak ucieczek. Ciągle tworzone są podkopy, zaczynające się na zachodniej granicy muru, kończące się w piwnicach budynków Berlina Wschodniego.
Sukcesem kończyły się także ucieczki przy wykorzystaniu domowej produkcji balonu.

Mur tymczasem ciągle jest rozbudowywany. Do konstrukcji zostają dodane nowe miny, linki alarmowe, stelaże z gwoździami czy czujniki ruchu Sam mur zostaje podwyższony do 3,5m.
W latach 70. dochodzi do lekkiego ocieplenia stosunków, a oba państwa niemieckie uznają swe istnienie.

Ostatnie dni muru

Po objęciu władzy w ZSRR przez Michaiła Gorbaczowa, reżim luzuje swój terror. W Polsce, w czerwcu 1989r. odbywają się częściowo wolne wybory, jesienią Węgry otwierają granicę z Austrią, a Czesi i Słowacy wydostają się spod buta radzieckiego. Niemcy z NRD znajdują więc wiele nowych kanałów by zbiec na Zachód.

Nocą 9 listopada 1989r. zostaje otwarta granica pomiędzy NRD oraz RFN, a tysiące ludzi napierają na przejścia graniczne pomiędzy Berlinem Wschodnim a Zachodnim. Największy napływ tłumu nastąpił przed południem 10 listopada 1989, ponieważ otwarcie granic o północy niejednokrotnie zostało „przespane”.

Setki tysięcy ludzi świętują upadek muru. Formalna rozbiórka muru ma miejsce w roku 1990.

Mur Berliński przez 28 lat swego istnienia pochłonął życie 190 osób chcących uciec z "socjalistycznego raju".