Vergelijking Bitcoin met bubbel terecht?

Telkens wanneer Bitcoin een nieuwe ‘all time high’ bereikt neemt de aandacht op Bitcoin toe. Zo ook de aandacht voor de mogelijkheid dat Bitcoin zich in een bubbel zou bevinden. Vaak wordt Bitcoin dan ook vergeleken met eerdere economische bubbels, zoals de tulpenmanie, Dotcom bubbel of de huizenmarkt. De vraag is echter in hoeverre een dergelijke vergelijking (op dit moment) terecht is. Aangezien er sprake is van een nieuwe technologie in een andere tijd is het niet eenvoudig om hier antwoord op te geven. Toch probeer ik in dit artikel door middel van vergelijking met historische bubbels inzicht te geven of een dergelijk risico voor Bitcoin ook bestaat.

Allereerst is het van belang om te beseffen dat mensen nature gebeurtenissen willen voorspellen en dat ze bij het maken van een inschatting gebruik maken van een huidig normenkader die gevormd is op basis van historische gebeurtenissen. Zoals we inmiddels weten is de impact van grote technologische veranderingen vanuit een huidig normenkader moeilijk te voorspelen. Denk aan de opkomst van internet, de Iphone en zeker ook Bitcoin (en bijbehorende Blockchain). Wat ik hiermee wil aangeven is dat ik begrijp dat historische informatie een mate van voorspelbaarheid geeft voor de toekomst, maar we dit in het geval van grote technologische vernieuwingen wellicht niet moeten overschatten.

Met het vorige in ons achterhoofd zal ik hierna mijn beeld bij de meest gemaakte historische vergelijkingen geven, namelijk die van de tulpenmanie en dot-com bubbel.

Tulpenmanie

In het kort wordt de tulpenmanie als één van de eerste economische bubbels beschouwd. Van 1634 tot 1637 stegen prijzen van tulpen exponentieel tot waardes gelijk aan die van een huis of het tienvoudige van een jaarsalaris. De vergelijking tussen de tulpenmanie en Bitcoin is ergens te begrijpelijk. Ook bij Bitcoin is sprake van een exponentiële stijging die evenals bij de tulpenmanie gebaseerd is op speculatie. Volgens critici is bij Bitcoin, gelijk aan tulpen destijds, geen sprake van een feitelijk onderliggend actief dat op basis van nut de waarde kan verklaren. In mijn ogen is echter ook sprake van een aantal essentiële verschillen. Zo gaan critici er aan voorbij dat Bitcoin is gebaseerd op een volledig nieuwe technologie die een belangrijke onderliggende waarde heeft. Namelijk, het dienen als decentraal, vrij en niet te manipuleren alternatief voor transacties via banken. Zo kan Bitcoin worden beschouwd als een veiligere plek om waarde op te slaan. De tulpenmanie is niet ontstaan vanuit een dergelijk oogpunt of doel. De waarde ontstond volledig vanuit speculatie met als doel waarde creatie. Critici zullen wellicht inbrengen dat Bitcoin ook is gebaseerd op speculatie en waarde creatie. Een belangrijk verschil is echter dat speculatie bij Bitcoin voornamelijk is gelegen in het geloof dat Bitcoin als alternatief voor bewaren van waarde zal blijven bestaan en daarbij de onderliggende technologie de belangrijkste motiverende factor is.

Dot-com

Na de opkomst van de webbrowser in 1994 groeide de adoptie van internet met een exponentieel tempo. Een groot aantal internetbedrijven (de .com bedrijven) speelde hierop in en wilde een deel van de groei meepikken. Door de sterke internethype en euforie nam de omvang van speculatie op verdere groei toe en daarmee ook de waarde van internetbedrijven. Ter indicatie is de Nasdaq van 1997 tot 2000 gegroeid van circa $ 800, tot $ 5.000. Na het knappen van de bubbel in het jaar 2000 stortte de Nasdag in en verlies 80% van haar waarde.

Ook hier geldt dat evenals bij Bitcoin sprake was van een exponentiële stijging met als onderliggende waarde een ‘nieuwe’ technologie. Op grond hiervan is de vergelijking die critici maken begrijpelijk en zou inderdaad kunnen worden gesteld dat Bitcoin zich in een bubbel bevindt. Echter, net als bij de tulpenmanie gaan critici voorbij aan een aantal belangrijke elementen. Allereerst maken critici geen onderscheid tussen de effecten van andere gebeurtenissen in dezelfde periode. Denk hierbij aan de aanslagen op 9-11, belangrijke belastingherzieningen en de invoering van de euro. Al deze factoren hebben grote invloed gehad op de wereldwijde economie en daarmee ook op techbedrijven. Welk onderdeel van de correctie exact toeziet op dot-com is daardoor moeilijk te bepalen. Ondanks dat is overigens wel bekend dat de eerste correctie in de techwereld zich afspeelde voorafgaand aan bijvoorbeeld 9-11.

Het belangrijkste element waar critici mijns inziens niet bij stilstaan is de waarde van dot-com bedrijven per heden. Zo bevinden Amazon en Google zich per heden in het lijstje van meest waardevolle bedrijven ter wereld en is de koers van de Nasdaq opnieuw toegenomen tot een waarde van circa $ 6.800. Ondanks dat de enorme koerscorrectie destijds, was de waarde die speculanten aan de bedrijven toekende wellicht wel verdedigbaar. Misschien was de grote fout wel dat een grote ‘sell-off’ ontstond terwijl de onderliggende gedachte van speculanten (waardestijging) alsnog gerealiseerd is. Uitgaande hiervan is het goed mogelijk dat Bitcoin in de toekomst een sterke correctie laat zien, maar daar in de jaren daarna van hersteld. In mijn ogen kun je in zo’n geval niet spreken van een bubbel. De waarde is dan tenslotte niet gebaseerd op lucht.

Tenslotte is er nog het verschil in omvang. Zo is de market cap van de top 10 Nasdaq bedrijven vandaag de dag circa $ 4.700 miljard. Hier tegenover staat een market cap van alle crypto’s van $ 343 miljard, waarvan $ 191 miljard de market cap van Bitcoin is. De vraag is in hoeverre sprake van een bubbel kan zijn indien de market cap nog maar dusdanig klein is. Zolang de stroom nieuwe toetreders blijft bestaan, kan de waarde van Bitcoin stand houden. Gezien de omvang van de forex markt (triljoenen) is een sterke toename in toetreders goed mogelijk. Zelfs zonder dat de forex markt hier zichtbare gevolgen van zal ondervinden.

Conclusie

Het voorspellen van de toekomst van Bitcoin en of er wel of niet sprake is van een bubbel blijft een belangrijk thema. Economen trachten telkens opnieuw aan de hand van historische gebeurtenissen de toekomst van Bitcoin te voorspellen. Op basis van hetgeen ik in dit artikel heb geschetst zou de conclusie kunnen zijn dat dergelijke voorspellingen onterecht worden gebaseerd op gebeurtenissen die onvoldoende vergelijkbaar zijn met Bitcoin. Zo wordt omtrent de tulpenmanie wellicht voorbij gegaan aan het feit dat Bitcoin een feitelijke onderliggende waarde heeft (decentralisatie en veilig opslaan van waarde) en is er bij techbedrijven uitgegaan van een korte tijdlijn, terwijl op basis van aan langere tijdlijn wellicht geen sprake is van een bubbel. Mijns inziens is het belangrijk om ons te beseffen dat we te maken hebben met een nieuwe situatie (nieuwe techniek) in een nieuw tijdperk. Ons huidige normenkader volstaat hierbij mogelijk niet meer om voorspellingen te doen over de impact van Bitcoin in de toekomst. Mogelijk dat acceptatie hiervan tot een grotere bereidheid ten opzichte van Bitcoin en de andere crypto’s, wat voor iedereen tot een betere wereld kan leiden.