Khwint Pay Par
ယင္း ( Amber ) အေၾကာင္းသိေကာင္းစရာ
ပယင္းသည္ လူသားတို႔၏ အဆင္တန္ဆာအၿဖစ္ အသံုးၿပဳခ့ဲၾကေသာ ေက်ာက္မ်က္ရတနာ တန္းဝင္ထဲမွ ေရွးအက်ဆံုးရတနာထဲတြင္ ပါဝင္သည္။ ပယင္းပတီး ၊ ဆြဲၿပား ၊ ဆြဲသီးမ်ားကို ဥေရာပေၿမာက္ပိုင္းတြင္ ဘီစီ(၈၀၀၀)ေလာက္ကတည္းက အသံုးၿပဳခ့ဲၾကေၾကာင္း ေတြရွိခ့ဲရသည္။
ပယင္းသည္ စင္စစ္အားၿဖင့္ ေက်ာက္မဟုတ္ပါ။ အဆီ
ထြက္ေသာ အပင္တစ္မ်ဳိး(ထင္းရူးပင္တစ္မ်ဳိးဟု ဆို)၏ အဆီမွ ခဲ၍ ေက်ာက္သားသဖြယ္ ၿဖစ္လာၿခင္းၿဖစ္သည္။ ရံဖန္ရံခါ ပယင္းထဲ၌ အင္းဆက္ပိုးမႊားမ်ားကို ပံုစံမပ်က္ ေတြ႔ရွိရတတ္ပါသည္။ ႏွစ္သန္းေပါင္း အနည္းဆံုး ၂၅ သန္းမွ သန္း ၅၀ အတြင္း ၾကာခ့ဲၿပီး ေက်ာက္ၿဖစ္လာခ့ဲေသာ သစ္ေစးမ်ဳိးၿဖစ္သည္။ရွားပါးအေနၿဖင့္ ႏွစ္သန္း ၃၂၀ ရွိေသာ ပယင္းကိုလည္း မွတ္တမ္းတင္းထားၾကသည္။ ပယင္းဟာ ေက်ာက္မ်က္ရတနာ၉ပါးထဲမွာ အေပါ့ပါးဆံုးၿဖစ္ၿပီး မာၿခင္းအဆင့္ (၂.၅)သာရွိကာ သိပ္သည္းဆလည္း ၁.၀၇သာ ရွိေသာေၾကာင့္ အပူခ်ိန္ကို ခံႏိုင္ရည္မရွိပဲ ေၾကြကြဲပ်က္ဆီးလြယ္ပါသည္။ မီးရိႈလွ်င္ အလြယ္တကူ ေလာင္ကၽြမ္းႏိုင္ပါသည္။
ပယင္းအစစ္ဟာ အလင္းေပါက္ၿပီး ေပ့ါပါးတာေၾကာင့္ ဆားငံရည္မွာ ေရေပၚေပၚေနႏိုင္ပါသည္ည အၿခားေသာ ေက်ာက္မ်က္ရတနာေတြၿဖစ္တ့ဲ ေက်ာက္စိမ္း တာကိြဳက္ဇ္တို႔လို ေက်ာက္မ်က္ေတြဟာ အခန္းတြင္း အပူခ်ိန္ထက္ အနည္းငယ္ေအးေသာ ဂုဏ္သတၱိကိုရွိေသာ္လည္း ပယင္းမွာ လူ႔အေရၿပားႏွင့္ ထိေတြ႔ပါက အနည္းငယ္ ပူေႏြးေနပါသည္။
အရက္ရဲ႕ အေရာင္ၿဖစ္တ့ဲ ဝါေရႊေရႊ အၾကည္ေရာင္ကို ပယင္းေရာင္ရယ္လို႔ တင္စားၾကာတာ ၾကားဖူးၾကေပမယ့္ ပယင္းမွာ နီညိဳေရာင္ ၊ လိေမၼာ္ေရာင္ ၊ အစိမ္း ၊ ႏွင္းဆီေရာင္ ၊ အဝါေရာင္ ၊ ခရမ္းေရာင္ ၊ အၿဖဴေရာင္အထိ ရွိၿပီး ရွားရွားပါးပါး ခရမ္းၿပာေရာင္အထိ ေတြ႔ရတတ္ပါသည္။
ေဘာလ္တစ္ ပင္လယ္ ကမ္းေၿခတစ္ေလွ်ာက္မွာ ေပ့ါပါးေသာ ပယင္းေတြကို ပင္လယ္ေရလိႈင္းမ်ားနွင့္ ကမ္းေၿခကိုေရာက္ရွိလာတတ္ကာ ကမ္းစပ္တစ္ေလ်ာက္မွာ၎ ေရတိမ္းပိုင္းမွာ ေရငုတ္ၿပီးေသာ၎ အလြယ္ရွာေတြ႔ႏိုင္သည္။ ကမ္းေၿခတစ္ေလွ်ာက္ ပုံစံအမ်ဳိးစံု အေရာင္မ်ဳိးစံုႏွင့္ ပယင္းမ်ားကို အမ်ားအၿပားေတြရတတ္ၿပီး အၿပာေရာင္ ပယင္းကို အထူးအေရာင္းအဝယ္လုပ္ၾကေသာ္လည္း ၎အၿပာေရာင္မွာ ေဘာလ္တစ္ေဒသထြက္ မဟုတ္ဘဲ ဒိုမီနီကန္ုက ထြက္ေသာ ပယင္းၿဖစ္သည္။ ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ကခ်င္ၿပည္နယ္ ဟူးေကာင္း ေတာင္ၾကား တႏိူင္းနယ္ ႏွင့္ စစ္ကိုင္းတိုင္း ခႏၱၤိးနယ္တို႔တြင္ ထြက္ရွိသည္။ ၿမန္မာအၿပင္ ပယင္းထြက္ရွိေသာ အၿခားႏိုင္ငံမ်ားမွာ ပိုလန္ ရိုေမးနီးယား ကေနဒါနွင့္ အေမရိကန္တို႔ ၿဖစ္သည္။
ၿမန္မာၿပည္တြင္ ထြက္ရွိေသာ ပယင္းမွာ အရည္အေသြးေကာင္းပါက တစ္က်ပ္သားလွ်င္ တစ္သိန္းအထိ ေစ်းရႏိုင္ၿပီး အထက္တြင္ ေဖာ္ၿပသက့ဲသို႔ သစ္ကိုင္းမ်ား အေကာင္ပေလာင္မ်ား ပါဝင္ပါက ေစ်းပိုရေၾကာင္း သိရသည္။ တစ္ခ်ဳိ႕ကို က်ပ္သိန္း ၅၀ အထိ ေပးေၾကာင္းသိရသည္။ ေရႊေရာင္ပယင္းမွာ ေစ်းကြက္အတြင္း လူၾကိဳက္မ်ားၿပီး တိုင္းရင္းသား အခ်ဳိ႕မွာ ပယင္းကို ဝတ္ဆင္ေလ့ရွိၾကပါသည္။ တရုတ္လူမ်ိဴးမ်ားဟာ ေသြးလည္ပတ္မႈ ေကာင္းေစရန္၎ ကံေကာင္းေစရန္၎ ပယင္းကို အေဆာင္ေက်ာက္အၿဖစ္ ဝတ္ဆင္ၾကသည္။ ပြဲလမ္းသဘင္မ်ားတြင္ ခ်မ္းသာၾကြယ္ဝသူမ်ားက ဂုဏ္သိကၡာတစ္ရပ္အၿဖစ္ ပယင္းကို မီးရိႈတတ္ၾကသည္။ၿမန္မာႏိုင္ငံ၏ အဓိက ဝယ္လက္မွာ တရုတ္ ထိုင္းႏွင့္ တိဘက္ ႏိုင္ငံတို႔ၿဖစ္သည္။
သစ္ပင္ရဲ႕ အေစးကေန ၿဖစ္လာတ့ဲ ပယင္းထဲမွာ ပယင္းမၿဖစ္ခင္ သစ္ေစး အေၿခအေနမွာ မေတာ္တဆ လာေရာက္ ကပ္ၿငိေနေသာ သစ္ပင္ရဲ႕ အစအနမ်ား သစ္ရြက္ ပ်ား လိပ္ၿပာ ပုရြက္ဆိတ္ ပိတုန္းစေသာ အေကာင္းငယ္မ်ားမွာ ရုန္းထြက္မရေတာ့ပဲ သစ္ေစးမ်ားႏွင့္အတူ ႏွစ္သန္းေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာေသာအခါ ပယင္းထဲတြင္ ရုပ္ၾကြင္း အၿဖစ္ ပါဝင္ေနတတ္ပါသည္။
ေရွးေရာမ ကၽြန္ေခတ္တြင္ ပယင္းလည္ဆြဲ ခပ္ေသးေသးကို က်န္းမာ သန္စြမ္းတ့ဲ ကၽြန္တစ္ေယာက္ထက္ ေစ်းပိုေပးၿပီး အေဆာင္အၿဖစ္ ဝတ္ဆင္အသံုးၿပဳၾကသည္။ ပယင္းကို ေရေမႊးမ်ား ေဖာ္စပ္ရာတြင္၎ ေဆးေဖာ္စပ္ရာတြင္ ၎ အသံုးၿပဳၾကသည္။
ပယင္းသည္ ေက်ာက္မ်က္ရတနာက့ဲသို႔ မဟုတ္ဘဲ ဝတ္ဆင္သူအတြက္ အသက္ဓာတ္ကို ပိုင္ဆိုင္ေစသည္ဟု ယူဆၾကသည္။ ေရွးေခတ္ တရုတ္လူမ်ဳိးတို႔သည္ က်ားမ်ားေသဆံုးၿပီးေနာက္ က်ားဝိညာဥ္ကို ပယင္းသို႔ ေရႊေၿပာင္းေစ၍ အသြင္ေၿပာင္းခ့ဲသည္ဟု ယံုၾကည္ၾကသည္။ ေရွးေခတ္က မိခင္နတ္ဘုရားမ်ားကို ပူေဇာ္ပသရာတြင္ ပယင္းကို အသံုးၿပဳၾကသည္။
ပယင္းသည္ ေက်ာက္ၿဖစ္ရုပ္ၾကြင္းသဖြယ္ၿဖစ္ၿပီး ေခတ္ကာလတစ္ရပ္ႏွင့္ ဆက္စပ္ေနေပရာ အသက္ရွည္ၿခင္းကို ေပးေဆာင္ေၾကာင္း မွတ္ယူၾကသည္။
အလားတူပင္ သက္ရွိသတၱဝါၿဖစ္ေသာ ပိုးမႊားမ်ား၏ ရုပ္ၾကြင္းကိန္းေအာင္းေနၿပီး အာကာသဓာတ္ႏွင့္ ဆက္စပ္ေနေၾကာင္း လက္ခံထားၾကသည္။ ယင္းကို ပဥၥမေၿမာက္ ဓာတ္သဘာဝဟု ေခၚၿပီး ေၿမ၊ ေရ၊ ေလ၊ မီးဟူေသာ ဓာတ္ၾကီးေလးပါ၏ အေပါင္းအစုအၿဖစ္ သတ္မွတ္ၾကသည္။ အာကာသဓာတ္သည္ အသက္ ၊ ဘဝ(အပင္၊သတၱဝါ၊လူ)တို႔ႏွင့္ ပတ္သတ္ေၾကာင္း လက္သင့္ခံထားၾကသည္။
အခ်ဳိ႕ေမွာ္ပညာရွင္မ်ားသည္ အထူးသၿဖင့္ အမ်ဳိးသမီးမ်ားတြင္ ပယင္းကို လည္ဆြဲ (ဝါ) ပတီးအၿဖစ္ ဝတ္ဆင္ကာ ရုပ္ၿဒပ္သ႑ာန္ကို ေၿပာင္းလဲေအာင္ ဖန္တီးၿပဳၿပင္တည္ေဆာက္ ေစခ့ဲၾကသည္။ ထိုေၾကာင့္ ပယင္းသည္ နတ္ဘုရားႏွင့္ နတ္ဘုရားမမ်ား၏ ထုတ္လႊတ္မႈ ခံယူမႈ စြမ္းအင္ ႏွစ္ရပ္လုံးႏွင့္ ပတ္သတ္ေၾကာင္း ၎တြင္ ဂမီၻရစြမ္အင္၏ ထိေရာက္မႈအား ၿမင့္မားလွေၾကာင္း ေရာမေခတ္က ယံုၾကည္ၾကသည္။
ပယင္းကို သိုးေမႊးစ(ဝါ) ပိုးစၿဖင့္ ပြတ္တိုက္ေပးပါက လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ထြက္လာၿပီး ေသးငယ္ေသာ အရာဝတၳဳမ်ားကိုပင္ စြဲငင္အားၾကီးေၾကာင္း သတ္မွတ္ၾကသည္။ ေရွးဂရိတို႔၏ အီလက္(ခ္)ထရြန္(Electron)ဟူေသာ စကားလံုမွ ေခတ္ အီလက္ထရစ္စီးတၤီး (electricity) ဟူေသာ ေဝါဟာရမွ ဆင္းသက္ေပါက္ဖြားလာၿခင္း ၿဖစ္သည္ဟု သတ္မွတ္ၾကသည္။
ပယင္းသည္ ဆန္းၿပား လွ်ိဳဝွက္ေသာ သဘာဝရွိၿပီး ဂမီၻရတန္ဖိုး ၿမင့္မားေသာ အရာဝတၳဳၿဖစ္ၿပီး ကမာၻေပၚရွိ ဂမီၻရတန္းဝင္ ပစၥည္းမ်ား အားလံုးထဲ၌ က်ယ္ၿပန္႔စြာ အသံုၿပဳနိုင္သည့္ အရာအၿဖစ္ သံုးၾကသည္။
ပယင္းအတု အစစ္ ခြဲၿခားနည္း
ဦးစြာ ပယင္းအစစ္ႏွင့္အတု ႏွစ္ခုလံုးကုိ ရုိးရုိးေရထည့္ထားေသာ ဖလားခြက္(သုိ႔)ငၾကင္းခြက္ထဲသု႔ိ ႏွစ္ခ်လုိက္ပါ ပယင္းအတုႏွင့္အစစ္ ႏွစ္ခုစလံုးသည္ ရုိးရုိးေရထဲတြင္ႏွစ္၀င္သြားသည္ကုိေတြ႔ရမည္။ ထိုေနာက္ရွိၿပီးသား ရိုးရိုးေရထဲသို႔ ဆား စတီးဇြန္းတစ္ဇြန္းခန္႔ထည့္ကာ ဆားေဖ်ာ္ရည္အၿဖစ္ၿပဳလုပ္လိုက္ပါ။ ၎ေနာက္ ပယင္းအစစ္ ႏွင့္ အတု ႏွစ္ခုလံုးကို ၎ဆားေဖ်ာ္ရည္အတြင္းသို႔ ႏွစ္ခ်လိုက္ပါ။ ပယင္းအတုမွာ ဆားေဖ်ာ္ရည္ထဲတြင္ ႏွစ္ၿမဳပ္သြားၿပီး အစစ္မွည ေပါေလာေပၚေနမည္ကို ေတြ႔ၿမင္ႏိုင္မည္ၿဖစ္သည္။ ၎နည္းမွာ ပယင္း အစစ္ ႏွင့္ အတုကို လ်င္ၿမန္စြာ ခြဲၿခားႏိုင္ေသာ နည္းေကာင္းၿဖစ္ပါသည္။
ဂမီၻရ ဓေလ့ထံုးတမ္း(Magical Lore)
ပယင္းကို ေက်ာက္မ်က္ရတနာအခ်ဳိနွင့္ တြဲ၍ ေတြ႔ရတတ္ၿပီး ဂမီၻရကိစၥအားလံုးနီးပါးတြင္ အသံုးၿပဳၾကသည္။ မေရမတြက္ႏိုင္ေသာ ဂမီၻရအစီအရင္မ်ားတြင္ အသံုးၿပဳႏိုင္သည္။
ပယင္းကို ဖန္စ ပလပ္စတစ္စမ်ားၿဖသင့္ အတုၿပဳလုပ္ၿပီး ေရာင္းခ်တတ္ၿခင္းေၾကာင့္ သတိၿပဳ၍ ေရြးခ်ယ္ရပါသည္။ ပံုမွန္ ေက်ာက္သားတို႔ထက္ေပါ့ပါးၿပီး အထူးသၿဖင့္ ဆားငံရည္တြင္ ေရေပၚေပၚသည္။
ပယင္းပုတီး လည္ဆြဲတို႔ကို ဝတ္ဆင္သူအား ေကာင္းစြာအကာအကြယ္ေပးတတ္သည္။
