There is no accident, only ignorance ... (KC Myanmar)

အေဆာက္အဦးေတြ မီးေလာင္တာၾကားရတာ စိတ္မေကာင္းဘူး။ ဆုံးရွဳံးမႈေတြက မ်ားလြန္းတယ္။ ႏိုင္ငံတကာအဆင့္ရွိဟိုတယ္ေတြမွာ လုပ္ခဲ့တဲ့အေတြ႕အၾကဳံေတြအရ သူေတြဟာ မီးေဘးကိစၥကို အရမ္း အေလးထားၾကတာကိုသိခဲ့ရတယ္ေလ။ ဒါေၾကာင့္ အဲ့ဒီ့အေၾကာင္းေလးေတြကိုျပန္စဥ္းစားမိၿပီး ဒီမွတ္စုေလးေရးျဖစ္တယ္။

တကယ္တမ္းေတာ့ အမႈိက္ကစျပႆဒ္မီးေလာင္ဆိုသလိုမ်ိဳးပဲ မျဖစ္ေလာက္ပါဘူးလို႔ ေပါ့ဆတာေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ၾကတာမ်ားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ there is no accident, only ignorance လို႔ ေျပာၾကတာျဖစ္ပါတယ္။

မီးေဘးကိစၥအေၾကာင္းေျပာမယ္ဆိုရင္ မီးေလာင္းေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္း fire triangle ကို ခ်န္ထားလို႔မျဖစ္ပါဘူး။ မီးေလာင္ေစဖို႔ အေၾကာင္း (၃) ခု ညီၫြတ္ရပါမယ္။ ေလာင္စာ၊ အပူ၊ ေအာက္စီဂ်င္ဆိုတဲ့ အရာ (၃) ခုပဲ ျဖစ္ၿပီး ဒီ (၃) ခုေပါင္းမိရင္ မီးစေလာင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မီးၿငိမ္းဖို႔ဆိုတာကလည္း ဒီ (၃) ကေန တစ္ခုခုကို ဖယ္ထုတ္ရတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ေလာင္စာ (fuel) ဆိုတဲ့ အရာလို႔ ေျပာတဲ့အခါမွာ ေလာင္စာ အမ်ိဳးရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဒီအမ်ိဳးအစားအေပၚမူတည္ၿပီး မီးေလာက္မႈ အမ်ိဳးအစားေတြကို ခြဲျခားတတ္ၾကပါတယ္။ သစ္သား စကၠဳ အစရွိတဲ့ သာမာန္ မီးေလာင္လြယ္တဲ့ အရာေတြ၊ ဓါတ္ဆီ ေရနံဆီ အစရွိတဲ့ မီးေလာင္လြယ္တဲ့ အရည္ေတြ၊ လွ်ပ္စစ္ပစၥည္းေတြ၊ ပိုတက္စီယမ္ မဂၢနင္ဆီယမ္ အစရွိတဲ့ မီးေလာင္လြယ္တဲ့ သတၱဳေတြ၊ ဟင္းခ်က္ဆီ စတဲ့ အဆီေတြ၊ ဒါေတြဟာ ေလာင္စား အမ်ိဴးမ်ိဴးေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေလာင္စာအမ်ိဴးအစားေပၚမူတည္ၿပီး မီးၿငိမ္းသတ္တဲ့ အရာေတြကိုလည္း စဥ္းစားရပါမယ္။ ဒီေလာင္စာေတြကို တနည္းနည္းနဲ႔ ဖယ္ထုတ္ျခင္းအားျဖင့္ မီးအၫႊန္႔က်ိဳးေစပါတယ္။

ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ heat လို႔ေခၚတဲ့ အပူပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အရာဝထၳဳတိုင္းမွာ မီးေလာင္မယ့္ အပူခ်ိန္ ignition temperature ရွိပါတယ္။ ဒီအပူခ်ိန္ကိုေရာက္ရင္ မီးထေလာင္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕အရာေတြဟာ ေရခဲမွတ္ေအာက္မွာေတာင္ မီးေလာင္ႏိူင္တာေတြရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မီးၿငိမ္းသတ္ၾကတဲ့ေနရာမွာ ေရနဲ႔ျဖန္းၾကပါတယ္။ အဓိက ကေတာ့ အပူခ်ိန္ကိုေလွ်ာ့ၾကေစခ်င္တာျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ မီးသတ္ဘူးေတြမွာ CO2 ေတြသုံးၾကပါတယ္။ CO2 foam ေတြက အရမ္းေအးပါတယ္။ မီးမေလာင္ပါဘူး။

ေနာက္ဆုံးတစ္ခုကေတာ့ ေအာက္ဆီဂ်င္ျဖစ္ပါတယ္။ မီးေလာင္ဖို႔အတြက္ ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ေအာက္ဆီဂ်င္ပါဝင္နႈန္းဟာ ၁၆ ရာခိုင္နႈန္းလိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ပတ္ဝန္က်င္ေလထုအထဲ ေအာက္စီဂ်င္ပါဝင္မႈက ၂၁ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ရွိတယ္ဆိုေတာ့ စဥ္းစားသာၾကည္ၾကပါေတာ့။ မီးေလာင္တဲ့ အခါ ေလထဲက ေအာက္စီဂ်င္ကို ဝါးၿမိဳလိုက္တဲ့အခါ ကုန္သြားတဲ့ ေအာက္စီဂ်င္ေနရာကို ေဘးကေလထုက အစားထိုးဝင္ေရာက္တဲ့အခါမွာ ေလတိုက္မႈဆိုတာျဖစ္လာၿပီး မီးကို ပိုေလာင္ေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မီးၿငိမ္းသတ္တဲ့အခါမွာ ေရစိုအဝတ္ or fire blanket ေတြနဲ႔ အုပ္ၾကပါတယ္။ အဓိက ကေတာ့ ေအာက္စီဂ်င္ကိုျဖတ္ေတာက္တာျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ ေရနံတြင္းေတြမီးေလာင္တာေတြကို ဗုံးခြဲၿပီးၿငိမ္းၾကပါတယ္။ ဒီေပါက္ကြဲမႈေၾကာင့္ မီးေလာင္တဲ့ေနရာမွာ ေအာက္စီဂ်င္ေတြမရွိေအာင္ လုပ္ပစ္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

မီးဆိုတာ မေလာင္ခင္က တားဆီးကာကြယ္တာ အေကာင္းဆုံးျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေဆာက္အဦးေတြမွာ fire detection လို႔ေခၚတဲ့ မီးေလာင္ေနတာေတြကို အေစာႀကီးသိရွိေအာင္လုပ္ဖို႔ စနစ္ေတြ ထားရပါတယ္။ မီးေလာင္တာကိုကာကြယ္ဖို႔ fire protection စနစ္ေတြလည္းရွိရပါတယ္။

fire detection လို႔ေခၚတဲ့ မီးေလာင္ေနတာေတြကို အေစာႀကီးသိရွိေအာင္လုပ္ဖို႔ စနစ္ေတြကေတာ့ smoke detector လို႔ေခၚတဲ့ မီးခိုးေတြကို ဖမ္းေပးတဲ့ အရာ၊ မီးဖိုေခ်ာင္လို မီးခိုးမ်ားတဲ့ေနရာေတြအတြက္ heat detector အပူဖမ္းေပးတဲ့ အရာ၊ မီးေလာင္ေစမယ့္ ဓါတ္ေငြ႕ေတြ ဖမ္းေပးမယ့္ gas detector ဆိုတဲ့အရာ၊ ကားပါကင္ေတြမွာရွိတတ္တဲ့ ကာဗြန္မိုေနာက္ဆိုဒ္ အဆိပ္ေငြ႕ေတြဖမ္းေပးတဲ့ CO detector ဆိုတဲ့အရာ၊ fusible link heat detector လို႔ေခၚတဲ့ မီးအပူခ်ိန္တခုမွာ အရည္ေပ်ာ္သြားၿပီး မီးၿငိမ္းတဲ့အရာေတြ ထုတ္ေပးမယ့္ အရာေတြ၊ ဒါေတြအားလုံးကို fire control အခန္းနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ထားၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မီးေလာင္တာနဲ႔ ခ်က္ခ်င္းသိၾကရတာျဖစ္ပါတယ္။

fire protection အေနနဲ႔ကေတာ့ sprinkler စနစ္လို႔ ေခၚတဲ့ အလိုအေလ်ာက္ ေရျဖန္းေပးတဲ့စနစ္ရွိပါတယ္။ ဒီေရပိုက္ေတြဟာ ဖိအားေပးထားလို႔ အပူေၾကာင့္ အဆို႔ရွင္ေလး ေပ်ာ္ၾကသြားတာနဲ႔ တမီတာပတ္လည္ေလာက္ကို ေရျဖန္းေပးၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္တာနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ထားတဲ့ ေရပန္႔ေတြကို အလိုအေလ်ာက္လည္ေအာင္စီစဥ္ၾကပါတယ္။ ဒီပန္႔ေတြကို လွ်ပ္စစ္ႀကီးပဲမဟုတ္ပဲ ဒီဇယ္နဲ႔ပါေမာင္းရေအာင္လုပ္ထားတတ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက hose reel လို႔ေခၚတဲ့ မီးသတ္ေရပိုက္ေတြပါ။ ေနာက္ၿပီး fire extinguishet လို႔ေခၚတဲ့ မီးသတ္ေဆးဘူးေတြလည္းရွိပါတယ္။ dry chemical အမ်ိဳးအစား၊ CO2 အမ်ိဴးအစားနဲ႔ wet chemical အမ်ိဳးအစားေတြကို ေနရာအလိုက္ထားၾကရပါတယ္။ မီးဖိုေခ်ာင္ေတြအတြက္ wet chemical suppression system လို႔ေခၚတဲ့ ဆီေလာင္မီးေတြကို အုပ္ဖုံးၿပီးေအာက္စီဂ်င္ျဖတ္ေတာက္ဖို႔ chemical အျမဳပ္ေတြကို ဖုံးေစတဲ့စနစ္ပါ။ ဒီအတိုင္းပဲ transformer အခန္းေတြဆို CO2 ဓါတ္ေငြ႕လြတ္ေပးတဲ့စနစ္၊ ကြန္ပ်ဳတာအခန္းေတြဆို အာဂြန္ဓါတ္ေငြ႕လြတ္ေပးတဲ့ စနစ္ေတြထားတတ္ၾကပါတယ္။

ဒီလို စနစ္မ်ိဴးစုံနဲ႔ မီးေလာင္ျခင္းကို ကာကြယ္ၾကတာဟာ အရင္းအႏွီးမေသးလွေပမယ့္ ရင္းႏွီးသင့္တဲ့ကိစၥေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘယ္လို စနစ္ေတြပဲရွိရွိ လူေတြရဲ႕ အခန္းက႑ကေတာ့ အရမ္းအေရးႀကီးပါတယ္။ မေပါ့ဆဖို႔၊ လ်စ္လ်ဴမရွဴဖို႔၊ အေရးရယ္ အေၾကာင္းရယ္ဆိုရင္ မထိတ္လန္႔ဖို႔ နဲ႔ ဘယ္လို တုံ႕ျပန္ရင္ဆိုင္ရမလဲဆိုတာေတြကို ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးရပါမယ္။

ဒီ့အတြက္ Emergency Response Team ေတြ ဖြဲ႕စည္းေလ့က်င့္ေပးထားရပါမယ္။ ဒီလို အေရးေပၚ အေျခအေနေတြမွာ communication က အရမ္း အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Crisis Communication Code ေတြသတ္မွတ္ထားရပါမယ္။ "မီးေလာင္ေနတယ္...မီးေလာင္ေနတယ္" လို႔ ေအာ္ေျပးေနမယ့္အစား Code ေတြနဲ႔ အခ်င္းခ်င္း ဆက္သြယ္တာက ထိန္လန္႔မႈကို ေလ်ာ့ေစၿပီး ဆက္သြယ္မႈကို ပိုၿပီးထိေရာက္ေစပါတယ္။

ဒီအေၾကာင္းအရာေတြကို ေျပာရမယ္ဆို စာတစ္ပုဒ္နဲ႔ ဘယ္လိုမွ မလုံေလာက္ႏိုင္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ အဓိက အေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္ျဖစ္တဲ့ မေပါ့ဆဖို႔၊ လ်စ္လ်ဴမရွဴဖို႔နဲ႔ အေရးေပၚကိစၥေတြကို ရင္ဆိုင္တုံ ့ျပန္ႏိူင္ဖို႔ အေလးေပး ျပင္ဆင္ေလ့က်င္ထားႏိူင္ဖို႔ ရခဲ့တဲ့ အေတြ႕အၾကဳံ အသိေလးေတြ ေဝငွေပးရင္း တိုက္တြန္းလိုက္ရပါတယ္။

Author: KC Myanmar

Photo credit: Google Image