အေဖထက္တစ္လႀကီးေသာ သားမ်ားႏွင့္ လျပသနာ

<><><><><><><><>
အီးဒ္လည္း ၿပီးၿပီဆိုေတာ့ လ နဲ႔ပါတ္သက္တာေတြ ေတာ္ေလာက္ၿပီလို႔ ေအာက္ေမ့တာ။ မေတာ္ႏိုင္ေသးသူေတြက ဂရုေတြထဲမွာ အေတာမသပ္ႏိုင္ေသးေတာ့ နည္းနည္းေတာ့ ထပ္ေရးလိုက္ဦးမယ္။ ဟနဖီမဇ္ မာလိကီ ဟမ္ဗလီမဇ္ဟဘ္ႀကီး သုံးခုမွာ ကမၻာ့ဘယ္ေနရာက လျမင္ျမင္ ကမၻာ့မြတ္စလင္ထုတစ္ရပ္လုံး ဝါဝင္ဝါထြက္ရမယ္ဆိုတာ ကမၻာ့ ေဖကဟ္က်မ္းေပါင္းစုံမွာ ေဖာ္ျပထားတာကို က်ေနာ္အႀကိမ္ႀကိမ္ တင္ျပခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ့္အရပ္နဲ႔ ကိုယ့္ဇတ္ လၾကည့္ၿပီး ဝါဝင္ဆိုတာက အိမာမ္ရွာ ေဖြအီမွာပဲ ရွိပါတယ္။ ဒါေတာင္ သူ႔ရဲ႕ အဆိုႏွစ္ရပ္အနက္ အဆိုတစ္ရပ္မွာ အျခားအိမာမ္သုံးပါးနည္းတူ မိန္႔ခဲ့တာ ရွိပါေသးတယ္။

"ذَهَبَ الْحَنَفِيَّةُ وَالْمَالِكِيَّةُ وَالْحَنَابِلَةُ وَهُوَ قَوْلٌ عِنْدَ الشَّافِعِيَّةِ : إلَى عَدَمِ اعْتِبَارِ اخْتِلَافِ الْمَطَالِعِ فِي إثْبَاتِ شَهْرِ رَمَضَانَ , فَإِذَا ثَبَتَ رُؤْيَةُ هِلَالِ رَمَضَانَ فِي بَلَدٍ لَزِمَ الصَّوْمُ جَمِيعَ الْمُسْلِمِينَ فِي جَمِيعِ الْبِلَادِ , وَذَلِكَ لِقَوْلِهِ صلى الله عليه وسلم : { صُومُوا لِرُؤْيَتِهِ } وَهُوَ خِطَابٌ لِلْأُمَّةِ كَافَّةً".
(وزارة الأوقاف والشئون الإسلامية - الكويت/ الموسوعة الفقهية - ج 23 ص 142)

■မဇ္ဟဗ္ေတြကို လက္မခံၾကသူ ဂိုင္ေရ႕မုကလႅစ္ဒ္ေတြက မဇ္ဟဗ္ေတြဟာ ဟဒီးစ္နဲ႔ ဆန္႔က်င္ေေနတယ္လို႔ ေဝဖန္ၾကရာမွာ ေအာက္ပါဟဒီးစ္တစ္ပုဒ္ကို ေထာက္ျပေလ့ရွွိၾကပါတယ္။ (အေမေက်ာ္ ေဒြးေတာ္လြမ္းသူအခ်ိဳ႕က ဂိုင္ေရ႕မုကလ္လိဒ္အရုိးနဲ႔ ကိုယ့္အေဖကိုယ္ျပန္ထိုးဖို႔ ႀကိဳးစားေနၾကတယ္။)

عَنْ كُرَيْبٌ مَوْلَى ابْنِ عَبَّاسٍ :” أَنَّ أُمَّ الْفَضْلِ بِنْتَ الْحَارِثِ بَعَثَتْهُ إلَى مُعَاوِيَةَ بْنِ أَبِي سُفْيَانَ بِالشَّامِ ، قَالَ : فَقَدِمْتُ الشَّامَ فَقَضَيْتُ حَاجَتَهَا ، وَاسْتَهَلَّ عَلَيَّ رَمَضَانُ وَأَنَا بِالشَّامِ ، فَرَأَيْنَا الْهِلَالَ يَعْنِي لَيْلَةَ الْجُمُعَةِ ثُمَّ قَدِمْتُ الْمَدِينَةَ فِي آخِرِ الشَّهْرِ ، فَسَأَلَنِي عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبَّاسٍ عَنْ الْهِلَالِ ، فَقَالَ : مَتَى رَأَيْتُمْ الْهِلَالَ ؟ فَقُلْتُ : رَأَيْنَاهُ لَيْلَةَ الْجُمُعَةِ ، فَقَالَ : أَنْتَ رَأَيْته ؟ قُلْت : نَعَمْ ، رَآهُ النَّاسُ ، وَصَامُوا ، وَصَامَ مُعَاوِيَةُ ، فَقَالَ : لَكِنَّا رَأَيْنَاهُ لَيْلَةَ السَّبْتِ ، فَلَا نَزَالُ نَصُومُ حَتَّى نُكْمِلَ ثَلَاثِينَ ، أَوْ نَرَاهُ ، فَقُلْت : أَلَا تَكْتَفِي بِرُؤْيَةِ مُعَاوِيَةَ وَصِيَامِهِ ؟ فَقَالَ : لَا ، هَكَذَا أَمَرَنَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ”
صحيح مسلم - الصيام (1087)
سنن الترمذي - الصوم (693)
سنن النسائي - الصيام (2111)
سنن أبي داود - الصوم (2332)

" ကၽြန္ဘဝမွ အိဗ္ေန႔အဗၺားစ္သခင္က သူေကာင္းျပဳျခင္းခံရသူ ကိုရုိင္းဘ္က ေျပာျပသည္။ အြမ္းေမ့ ဖဆြလ္ ဘင္းေသ့ ဟာရစ္သည္ အမီရုမုအာေဝယာသခင္ႏွင့္ (ကိစၥတစ္ခုအတြက္) ဆီးရီးယားကို ေစလႊတ္လိုက္သည္။ က်ႏု္ပ္သည္ ဆီးရီးယားသို႔ ေရာက္ရွိၿပီး သူမ၏ ကိစၥကို ေဆာင္ရြက္ေပး၏။ က်ႏု္ပ္ ဆီးရီးယားတြင္ ရွိေနစဥ္ ရမဒြာန္ လဆန္း၏။ က်ႏု္ပ္တို႔သည္ ေသာၾကာေန႔ညဥ့္တြင္ လျမင္ခဲ့ၾက၏။ ရမဒြါန္လကုန္ဆုံးခ်ိန္တြင္ က်ႏု္ပ္မဒီနဟ္သို႔ ေရာက္ရွိရာ က်ႏု္ပ္အား အိဗ္ေန႔ အဗၺားစ္သခင္က လကိစၥကို ေမးျမန္း၏။ ဘယ္ညဥ့္တြင္ အသင္တို႔ လျမင္ၾကတာလဲဟု ေမးရာ က်ႏု္ပ္တို႔သည္ ေသာၾကာေန႔ညဥ့္တြင္ လျမင္ခဲ့ပါသည္ဟု ေျဖရာ သူက အသင္ျမင္သေလာဟု ေမး၏။ ဟုတ္ကဲ့ လူေတြျမင္ၾကပါသည္၊ သူတို႔ ရုိဇာထားၿပီး အမီရ္မုအာေဝယာသခင္ ကိုယ္တိုင္လည္း ရုိဇာထားပါသည္ဟု ေျဖ၏။ ထိုအခါ အိဗ္ေန႔ အဗၺားစ္သခင္က ငါတို႔ကေတာ့ စေနေန႔မွ လျမင္သည္၊ လကို ျမင္လၽွင္ျမင္ မျမင္လၽွင္ ရက္သုံးဆယ္ျပည့္သည္အထိ ရုိဇာဆက္လက္ထားရွိမည္ဟု ေျဖ၏။ အမီရ္မုအာေဝယာ ရုိဇာထားတာ၊ သူလျမင္တာ အသင့္အတြက္ မလုံေလာက္ဖူးလားဟု ေမးရာသူက မလုံေလာက္ဘူး၊ ငါတို႔ကို ဒီလိုပဲ တမန္ေတာ္က အမိန္႔ေပးခဲ့တယ္ဟု မိန္႔၏။
(မြတ္စလင္၊ အဘူဒါဝူးဒ္၊ သိရ္မိဇီ)

အထက္ပါ ေရဝါယတ္မွာ အိဗ္ေန႔ အဗၺားစ္သခင္က ကိုရုိင္းဘ္ကို "ေသာၾကာေန႔မွာ အသင္ျမင္သေလာဟု ေမး၏။ ဟုတ္ကဲ့ လူေတြျမင္ၾကပါသည္"လို႔ ေဖာ္ျပၿပီး သိရ္မိဇီရဲ႕ ေရဝါယတ္မွာေတာ့ "ဟုတ္ကဲ့" ဆိုတဲ့စကားမပါဝင္ပဲ
أَأَنْتَ رَأَيْتَهُ لَيْلَةَ الجُمُعَةِ؟ فَقُلْتُ: رَآهُ النَّاسُ، وَصَامُوا
လူေတြျမင္ၾကပါတယ္ လို႔ပဲ ေျဖပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ စာသားက အေရးႀကီးေနပါတယ္။ ဟုတ္ကဲ့ က်ေနာ္ျမင္ပါတယ္ ေျပာရင္ ရွဟာဒတ္ျဖစ္မယ္ လူေတြျမင္တာပါေျပာရင္ ခဘရ္ (သတင္းေပးျခင္း) ျဖစ္မယ္။ ဟုတ္ကဲ့ ဆိုတဲ့စကားေနာက္မွာ က်ေနာ္ျမင္ပါတယ္လို႔ အခိုင္အမာ သက္ေသထြက္ဆိုျခင္း မရွိတာကို သတိျပဳေစလိုပါတယ္။

■ရပ္ေဝးက လသတင္းကို ကိုယ္ေတာ္ျမတ္ဟာ လက္ခံရယူခဲ့ေၾကာင္း တမန္ေတာ္ျမတ္ရဲ႕ စြန္နတ္ ဓေလ့ထုံးမွာ တိုက္ရုိက္ ရွိတယ္ ဆိုတာ ပထမဆုံး သိထားဖို႔ လိုပါတယ္။
عَنْ أَبِي عُمَيْرِ بْنِ أَنَسٍ عَنْ عُمُومَةٍ لَهُ مِنْ الْأَنْصَارِ - رضي الله عنه - قَالُوا غُمَّ عَلَيْنَا هِلَالُ شَوَّالٍ فَأَصْبَحْنَا صِيَامًا، فَجَاءَ رَكْبٌ مِنْ آخِرِ النَّهَارِ فَشَهِدُوا عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ - صلى الله عليه وسلم - أَنَّهُمْ رَأَوْا الْهِلَالَ بِالْأَمْسِ، فَأَمَرَ النَّاسَ أَنْ يُفْطِرُوا مِنْ يَوْمِهِمْ، وَأَنْ يَخْرُجُوا لَعِيدِهِمْ مِنْ الْغَدِ.
(رَوَاهُ الْخَمْسَةُ إلَّا التِّرْمِذِيَّ.)

အဘူအိုမိုင္းရ္ ဘင္ အနတ္စ္သခင္က အန္ဆြာရီဆြဟာႀကီးမ်ား၏ ေျပာျပခ်က္ကို ဆင့္ျပန္သည္။ ေရွာင္ဝါလ္လသည္ က်ႏု္ပ္တို႔ထံမွ ဖုံးကြယ္ေနသျဖင့္ မနက္ပိုင္းတြင္ ရုိဇာထားခဲ့ၾကသည္။ ညေနေစာင္းေသာအခါ ခရီးသြားအုပ္စုတစ္စု (မဒီနာသိုု႔) ဆိုက္ေရာက္လာၿပီး မေန႔က မိမိတို႔သည္ (လမ္းခရီးတြင္) လျမင္ခဲ့ေၾကာင္း ရွဟာဒတ္ေပးၾက၏။ ကိုယ္ေတာ္သည္ (ေနဝင္ခ်ိန္အထိ မေစာင့္ဆိုင္းခိုင္းေတာ့ပဲ) ထို႔ေန႔မွာပင္ ရုိဇာဖ်က္ၾကရန္ ႏွင့္ မနက္ျဖန္ အီးဒ္(နမားဇ္ဖတ္ရန္) ထြက္လာၾကဖို႔ အမိန္႔ေပးေတာ္မူ၏။
(သိရ္မိဇီက်မ္းမွတပါး က်န္ငါးက်မ္းစလုံးက ေဖာ္ျပသည္။)

ဒီဟဒီးစ္မွာ
1ယခင္ညဥ့္ေနဝင္ခ်ိန္မွ ေနာက္တေန႔ ေနဝင္ခါနီးအခ်ိန္အထိ ခရီးအကြာအေဝးက လျမင္ေၾကာင္း သတင္းကို ကိုယ္ေတာ္ လက္ခံအတည္ျပဳေၾကာင္း၊
2အီးဒ္ေန႔မွာ ရုိဇာ မေတာ္တဆထားမိခဲ့ရင္ ေနဝင္ခါနီးအခ်ိန္မွ အီးဒ္ေန႔မွန္းသိရင္ေတာင္ ရုိဇာဖ်က္ပစ္ရမယ့္ အေၾကာင္း၊
3အေၾကာင္းတစုံတရာေၾကာင့္ အီးဒ္နမားဇ္မဖတ္ႏိုင္ခဲ့ရင္ ေနာက္တေန႔မွလည္း ဖတ္ႏိုင္ေၾကာင္း
4ဒီဟဒီးဆ္အရ ကိုယ့္အရပ္က လျမင္မွ ကိုယ္ဝါဝင္ဝါကၽြတ္ဆိုတာ ကိုယ္ေတာ့္စံနမူနဲ႔ ဆန္႔က်င္ေၾကာင္း သိျမင္ႏိုင္ပါတယ္။

■အထက္ပါ ကိုရုိင္းဘ္ ဟဒီးစ္နဲ႔ ပါတ္သက္ၿပီး မဇ္ဟဗ္အသီးသီးမွ ကမၻာ့အေက်ာ္အေမာ္ ပညာရွင္ႀကီးေတြရဲ႕ ရွင္းလင္းခ်က္မ်ားကို တင္ျပေပးပါ့မယ္။

■အဘူဒါဝူးဒ္က်မ္းမွာ အထက္ပါဟဒီးစ္ကို ေဖာ္ျပၿပီးေနာက္
عَنِ الْحَسَنِ، فِي رَجُلٍ كَانَ بِمِصْرٍ مِنَ الأَمْصَارِ، فَصَامَ يَوْمَ الِاثْنَيْنِ، وَشَهِدَ رَجُلَانِ أَنَّهُمَا رَأَيَا الْهِلَالَ لَيْلَةَ الْأَحَدِ، فَقَالَ: «لَا يَقْضِي ذَلِكَ الْيَوْمَ الرَّجُلُ، وَلَا أَهْلُ مِصْرِهِ، إِلَّا أَنْ يَعْلَمُوا أَنَّ أَهْلَ مِصْرٍ مِنْ أَمْصَارِ الْمُسْلِمِينَ قَدْ صَامُوا يَوْمَ الْأَحَدِ فَيَقْضُونَهُ»
ဟဆန္ (ဘဆြရီ)မွ ဆင့္ျပန္၏။ တိုင္းေဒသႀကီးမ်ားအနက္ ေဒသတစ္ခုတြင္ ေနထိုင္သူတစ္ဦးသည္ တနလၤာေန႔တြင္ လျမင္၍ ရုိဇာထား၏။ လူႏွစ္ဦးက လာေရာက္ၿပီး တနဂၤေႏြေန႔က မိမိတို႔ႏွစ္ဦး လျမင္ခဲ့ပါသည္ဟု သက္ေသေပးလၽွင္ မြတ္စလင္တိုင္းေဒသမ်ားမွ မြတ္စလင္မ်ား ထိုေန႔တြင္ ရုိဇာထားလၽွက္ ရွိၾကေၾကာင္း မသိရမခ်င္း တနဂၤေႏြေန႔အတြက္ ကဇြာျဖည့္ရန္မလိုအပ္ေပ။ အကယ္၍ သိရလၽွင္မူ ရုိဇာကဇြာ ျပန္လည္ျဖည့္ရမည္။
(အဘူဒါဝူးဒ္ 693)

ဒီသေဘာတရားကို ဖသာဝါ အာလမ္ဂီရီမွာလည္း အခုလို ဖသာဝါ ဓမၼသတ္ ျပဳထားပါတယ္။
"အၾကင္သူတို႔သည္ လကို ေနာက္က်ၿပီးမွ ျမင္ေတြ႕ရ၏။ အျခားေသာ ေနရာတစ္ခုတြင္ ၄င္းတို႔ထက္ တစ္ရက္ေစာ၍ လျမင္ခဲ့ေၾကာင္း သတင္းရရွိလၽွင္ ၄င္းတို႔အေနျဖင့္ လသတင္းကို အခိုင္အမာ စမ္းစစ္ႏိုင္ပါမွသာ ကဇြာျဖည့္ရန္ တာဝန္ ရွိ၏။ (ရမဒြါန္လအဆုံးပိုင္း ေရာက္မွ) လူအခ်ိဳ႕ ေရာက္လာၿပီး အဘယ္အရပ္က လူတို႔သည္ အသင္တို႔ထက္ တစ္ရက္ေစာၿပီးလကို ျမင္ခဲ့သျဖင့္ ယေန႔ဆိုလၽွင္ ရက္သုံးဆယ္ျပည့္ေနၿပီဟု ေျပာဆိုလာခဲ့သည္ရွိေသာ္ (လဆန္းတုန္းက ထိုသူတို႔ေျပာသည့္ေန႔တြင္) ကိုယ္တိုင္လကို မျမင္ခဲ့သူသည္ ရုိဇာဖ်က္ပစ္ျခင္း မပိုင္ေခ်။ (ရက္သုံးဆယ္ျပည့္သည္အထိ) ရုိဇာေစာင့္ရန္ တာဝန္ရွိ၏။ ထိုေန႔တြင္ သရာဝီလည္း မစြန္႔လႊတ္အပ္ေပ။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အဘယ္မည္ေသာ ေဒသတြင္ လျမင္ခဲ့ေၾကာင္း ေျပာသူတို႔သည္ အျခားသူတို႔ လျမင္ေၾကာင္း သတင္းေပးျခင္းသာ ျဖစ္ၿပီး မိမိတို႔ျမင္ပါသည္ဟု သက္ေသထြက္ဆိုေနျခင္း မဟုတ္သလို အျခားသူတို႔ဘက္မွ မိမိတို႔က ကိုယ္စားသက္ေသထြက္ဆိုျခင္းလည္း မဟုတ္ေပ။"

■အဲဒီဟဒီးစ္ကို ဟဒီးစ္ပညာရွင္ႀကီး အိမာမ္ဗိုင္ဟကီက အခုလို ရွင္းျပပါတယ္။
يَحْتَمِلُ أَنْ يَكُونَ ابْنُ عَبَّاسٍ إنَّمَا قَالَ ذَلِكَ لِانْفِرَادِ كُرَيْبٌ بِهَذَا الْخَبَرِ ، وَجَعَلَ طَرِيقَهُ طَرِيقَ الشَّهَادَاتِ ، فَلَمْ يَقْبَلْ فِيهِ قَوْلَ الْوَاحِدِ ، وَيَحْتَمِلُ أَنْ يَكُونَ قَوْلُهُ : هَكَذَا أَمَرَنَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ اعْتِبَارًا بِقَوْلِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ : { فَإِنْ غُمَّ عَلَيْكُمْ فَأَكْمَلُوا الْعِدَّةَ } ” ، وَيَكُونَ ذَلِكَ قَوْلَهُ ، لَا فَتْوَى مِنْ جِهَتِهِ ، أَخْذًا بِهَذَا الْخَبَرِ انْتَهَى .

(سنن البيهقي - 251/4)
(امام الزيلعي/ نصب الراية لأحاديث الهداية - 2 /471)

"အိဗ္ေန႔ အဗၺားစ္သခင္က ကိုရုိင္းဘ္၏ သက္ေသထြက္ဆိုခ်က္ကို ျငင္းပယ္ရျခင္းမွာ သက္ေသတစ္ဦးတည္း ျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္၏။ သက္ေသခံျခင္းဆိုင္ရာ စဥ္းမ်ဥ္းကို အသုံးခ်လိုက္ျခင္းသာ ျဖစ္၏။ "ငါတို႔ကို ဒီလိုပဲ တမန္ေတာ္က အမိန္႔ေပးခဲ့သည္"ဟူေသာ စကားတြင္ ကိုယ္ေတာ္၏ အဘယ္လမ္းညႊန္ခ်က္ (ဟဒီးစ္)ကို ရည္ရြယ္ေျပာဆိုျခင္း ျဖစ္ႏိုင္ပါသနည္း။ فَإِنْ غُمَّ عَلَيْكُمْ فَأَكْمَلُوا الْعِدَّةَ လသည္တိမ္ဖုံးေနခဲ့ေသာ္ ရက္သုံးဆယ္ အျပည့္ျဖည့္ရန္ ဆိုေသာ ဟဒီးစ္သာ ျဖစ္ရန္ရွိ၏။ အိဗ္ေန႔အဗၺားစ္သခင္က မိမိအျမင္ႏွင့္မိမိ ဖသာဝါထုတ္ျခင္းမဟုတ္ပဲ ယင္းဟဒီးစ္ကို လက္ဆုပ္လက္ကိုင္ ျပဳလိုက္ျခင္းသာ ျဖစ္၏။"
(စုနန္ ဘိုင္ဟကီက်မ္း)
(အိမာမ္ ဇိုင္လာအီ- နတ္စ္ဘုရ္ ရာယာ ဖီ သခ္ရီးဂ်ိလ္ ေဟဒါယာက်မ္း)

ကုရ္အာန္ 2:282မွာ وَاسْتَشْهِدُوا شَهِيدَيْنِ مِنْ رِجَالِكُمْ
သက္ေသခံရာမွာ အမ်ိဳးသား သက္ေသႏွစ္ဦး ရွိရမယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အိဗ္ေန႔အဗၺားစ္သခင္ဟာ ကုရ္အာန္ရဲ႕ အဲဒီ သက္ေသခံစည္းမ်ဥ္းနဲ႔အညီ တစ္ဦးတည္းသက္ေသခံမႈကို ျငင္းပယ္လိုက္တာ ျဖစ္ေၾကာင္း ဟဒီးစ္ပညာရွင္ႀကီး အိမာမ္ဗိုင္ဟကီက ရွင္းျပပါတယ္။ هَكَذَا أَمَرَنَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ငါတို႔ကို ဒီလိုပဲ တမန္ေတာ္က အမိန္႔ေပးခဲ့တယ္ ဆိုေသာစကားမွာ သူတို႔လျမင္ရင္ သူဖာသာ ဝါဝင္ သူတို႔ဖာသာ အီးဒ္လုပ္၊ ငါတို႔ လျမင္မွ ငါတို႔ ဝါဝင္မယ္ ငါတို႔အီးဒ္လုပ္ၾကမယ္လို႔ ေျပာလိုက္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ အဲဒီလို ကိုယ္ေတာ္ရဲ႕ မိန္႔ၾကားခ်က္ လမ္းညႊန္ခ်က္လည္း တစ္ခုမၽွ မရွိပါဘူး။ လျမင္ရင္ ဝါဝင္ လျမင္ရင္ ဝါထြက္ မျမင္ရင္ ရက္သုံးဆယ္ ရုိဇာေစာင့္။ ဒီလို လမ္းညႊန္ခ်က္ပဲရွိပါတယ္။

■အိဘ္ေန႔ ကိုဒါမာကလည္း အလ္မုဂ္နီက်မ္းမွာ
فَصْلٌ: وَإِذَا رَأَى الْهِلَالَ أَهْلُ بَلَدٍ، لَزِمَ جَمِيعَ الْبِلَادِ الصَّوْمُ.
"ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံ၌ လကိုျမင္လၽွင္ (ကမၻာ့)ႏိုင္ငံအားလုံး၌ ရုိဇာထားရမည္ ျဖစ္ျခင္း" ဆိုတဲ့အခန္းမွာ အဲဒီဟဒီးစ္နဲ႔ပါတ္သက္ၿပီး
” فَأَمَّا حَدِيثُ كُرَيْبٌ فَإِنَّمَا دَلَّ عَلَى أَنَّهُمْ لَا يُفْطِرُونَ بُقُولِ كُرَيْبٌ وَحْدَهُ، وَنَحْنُ نَقُولُ بِهِ ”
(أوجز المسالك إلى موطأ مالك - ج 5 - 17الصيام - 19الزكاة - 561)
"ကိုရုိင္းဘ္ တစ္ဦးတည္းရဲ႕ စကားျဖင့္ ၄င္းတို႔ (အီးဒု)ဖိတြိရ္ ျပဳလုပ္ရန္ မျဖစ္ႏိုင္ေသာေၾကာင့္သာ ျဖစ္၏။ က်ႏု္ပ္တို႔လည္း ဤအတိုင္းပင္ ေျပာသည္။" လို႔ ေရးပါတယ္။
(အလ္မုဂ္နီ၊ တြဲ4 စာ324)

■အလႅာမဟ္ ေရွာင္ကာနီက အခုလို ရွင္းျပပါတယ္။
وَاعْلَمْ أَنَّ الْحُجَّةَ إنَّمَا هِيَ فِي الْمَرْفُوعِ مِنْ رِوَايَةِ ابْنِ عَبَّاسٍ لَا فِي اجْتِهَادِهِ الَّذِي فَهِمَ عَنْهُ النَّاسُ وَالْمُشَارُ إلَيْهِ بِقَوْلِهِ : " هَكَذَا أَمَرَنَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم " هُوَ قَوْلُهُ : فَلَا نَزَالُ نَصُومُ حَتَّى نُكْمِلَ ثَلَاثِينَ , وَالْأَمْرُ الْكَائِنُ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم هُوَ مَا أَخْرَجَهُ الشَّيْخَانِ وَغَيْرُهُمَا بِلَفْظِ : { لَا تَصُومُوا حَتَّى تَرَوْا الْهِلَالَ , وَلَا تُفْطِرُوا حَتَّى تَرَوْهُ فَإِنْ غُمَّ عَلَيْكُمْ فَأَكْمِلُوا الْعِدَّةَ ثَلَاثِينَ } وَهَذَا لَا يَخْتَصُّ بِأَهْلِ نَاحِيَةٍ عَلَى جِهَةِ الِانْفِرَادِ بَلْ هُوَ خِطَابٌ لِكُلِّ مَنْ يَصْلُحُ لَهُ مِنْ الْمُسْلِمِينَ فَالِاسْتِدْلَالُ بِهِ عَلَى لُزُومِ رُؤْيَةِ أَهْلِ بَلَدٍ لِغَيْرِهِمْ مِنْ أَهْلِ الْبِلَادِ أَظْهَرُ مِنْ الِاسْتِدْلَالِ بِهِ عَلَى عَدَمِ اللُّزُومِ لِأَنَّهُ إذَا رَآهُ أَهْلُ بَلَدٍ فَقَدْ رَآهُ الْمُسْلِمُونَ فَيَلْزَمُ غَيْرَهُمْ مَا لَزِمَهُم".
(الشوكاني / نيل الاوطار/ 4/268)

"(အိဘ္ႏုအဗၺားစ္ သခင္သည္ ၿမိဳ႕ေတာ္ ဆီးရီးယားမွ လကို မဒီနာအတြက္ လက္ခံျခင္း မရွိဟူ၍ လူအခ်ိဳ႕က ထင္ေနၾကသည္။) လူတို႔၏ ထိုထင္ျမင္နားလည္မႈအတိုင္း မဟုတ္ေပ။ သူအိဂ်္ေသဟားဒ္ သူ႔အျမင္ျဖင့္ သူလက္မခံျခင္း မဟုတ္ေၾကာင္း သိထားအပ္သည္။ هَكَذَا أَمَرَنَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ငါတို႔ကို ဒီလိုပဲ တမန္ေတာ္က အမိန္႔ေပးခဲ့တယ္ ဆိုေသာစကားမွာ ဆြဟာဘာႀကီး၏ စကားတြင္ပါဝင္ေသာ ရက္သုံးဆယ္ ရုိဇာထားမည္ဟူေသာ စကားအတြက္ ကိုယ္ေတာ့္ဟဒီးစ္လမ္းညႊန္ခ်က္ ရွိေၾကာင္း ရည္ရြး္ျခင္းသာ ျဖစ္၏။ (ထိုဆြဟာဘာႀကီး ရည္ညႊန္းေသာ) တမန္ေတာ္ျမတ္၏ အမိန္႔လမ္းညႊန္ခ်က္မွာ
لَا تَصُومُوا حَتَّى تَرَوْا الْهِلَالَ , وَلَا تُفْطِرُوا حَتَّى تَرَوْهُ فَإِنْ غُمَّ عَلَيْكُمْ فَأَكْمِلُوا الْعِدَّةَ ثَلَاثِينَ
လကို မျမင္မခ်င္း ဝါမဝင္ႏွင့္။ လကို မျမင္မခ်င္း ဝါမကၽြတ္ႏွင့္။ လသည္ အသင္တို႔အေပၚ၌ တိမ္ဖုံးေနခဲ့ေသာ္ ရက္သုံးဆယ္ကာလအျပည့္အဝ ျဖစ္ေစၾကေလာ့ ဆိုေသာ လမ္းညႊန္ခ်က္သာ ျဖစ္၏။ ဤဟဒီးစ္တြင္ လျမင္ျခင္းကို အရပ္ဒိသာ ကန္႔သတ္ခ်က္ျဖင့္ မိန္႔ၾကားျခင္း မဟုတ္ပါ။ ေကာင္းျမတ္ေသာ မည္သည့္ မြတ္စလင္က ျမင္ျမင္ဝါဝင္ဝါကၽြတ္ရန္ ျဖစ္သည္။ မည္သည့္အရပ္က ျမင္ျမင္ ရွိသမၽွ မြတ္စလင္ထုက ဝါဝင္ဝါကၽြတ္ရန္ အေရးႀကီးသည္ ဆိုေသာအခ်က္သည္ ဝါဝင္ဝါကၽြတ္ရန္ အေရးမႀကီးပါ ဆိုေသာ အဆိုထက္ ပိုမို၍ (ဤဟဒီးစ္တြင္) ေပၚလြင္ထင္ရွားေန၏။ ထို႔ေၾကာင့္ တႏိုင္ငံရွိ မြတ္စလင္တို႔ လျမင္ျခင္းသည္ မြတ္စလင္ထုတစ္ရပ္အတြက္ ျမင္ျခင္းသာျဖစ္ၿပီး ထိုမြတ္စလင္တို႔အေပၚ (ဝါဝင္/ဝါကၽြတ္ရန္) တာဝန္ျဖစ္လာခ်ိန္တြင္ မြတ္စလင္ထု တစ္ရပ္လုံးအေပၚ၌လည္း တာဝန္ ျဖစ္သြား၏။"
(ေရွာင္ကာနီ- ႏိုင္လုလ္ ေအာင္တြာရ္၊ တြဲ4 စာ268)

■ဒမိရွ္ကတ္ၿမိဳ႕ နဲ႔ မဒီနာဟ္ၿမိဳ႕ဟာ အေရွ႕ေလာင္ဂ်ီတြဒ္ 3 ံ 12 မိနစ္မ်ဥ္းတမ်ဥ္တည္းေပၚမွာ ရွိတဲ့ ေဒသစံေတာ္ခ်ိန္ အတူတူ ျဖစ္တဲ့ ၿမိဳ႕ ႏွစ္ၿမိဳ႕ ျဖစ္ပါတယ္။ မိုးကုတ္စက္ဝိုင္း ကြဲျပားတယ္လို႔ အေထာက္အထားျပဳႏိုင္တဲ့ ၿမိဳ႕ ႏွစ္ၿမိဳ႕ မဟုတ္ပါဘူး။ အမီရု မုအာဝိယာရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္က ၿမိဳ႕ႏွစ္ၿမိဳ႕ ျဖစ္ပါတယ္။ တတိုင္းျပည္ထဲက ၿမိဳ႕ႏွစ္ၿမိဳ႕သာ ျဖစ္ပါတယ္။
အိဘ္ေန႔အဘၻားစ္သခင္ရဲ႕ အျမင္အရ အဲဒီလို ၿမိဳ႕ႏွစ္ၿမိဳ႕မွာေတာင္ အိခ္ေသလာေဖ့ မတြာေလ့အ္ကို သူလက္ခံထားတယ္ ဆိုရင္ ဒါဟာ သူ႔ရဲ႕ အျမင္သာ ျဖစ္မယ္။ အကလ္အားျဖင့္နဲ႔ စဥ္းစားရင္ေတာင္ လက္ခံႏိုင္စရာ မရွိပါဘူးလို႔ အိဘ္ေန႔ ကိုဒါမာက အလ္မြတ္ဂ္နီက်မ္းမွာ ေရးပါေသးတယ္။
وَلَوْ سلم توجه الاشارة في كلام بن عَبَّاسٍ إِلَى عَدَمِ لُزُومِ رُؤْيَةِ أَهْلِ بَلَدٍ لِأَهْلِ بَلَدٍ آخَرَ لَكَانَ عَدَمُ اللُّزُومِ مُقَيَّدًا بِدَلِيلِ الْعَقْلِ وَهُوَ أَنْ يَكُونَ بَيْنَ الْقُطْرَيْنِ مِنَ الْبُعْدِ مَا يَجُوزُ مَعَهُ اخْتِلَافُ الْمَطَالِعِ...
(المغني لابن قدامة - كتاب الصيام- الجزء 4 231)
"အိဗ္ေန႔အဗၺားစ္သခင္၏ စကားရပ္သည္ သူ႔အရပ္ ႏွင့္ သူ႔လ၊ ကိုယ့္အရပ္ႏွင့္ကိုယ့္လ ဆိုသည့္ အဓိပၸါယ္ သက္ေရာက္သည္ဆိုပါလၽွင္ပင္ အကလ္ဆင္ျခင္မႈသေဘာရ ယင္းအခ်က္ကို လက္ခံရန္ အေရးမႀကီးေပ။ ယင္းေဒသႏွစ္ခု၏ အကြာအေဝးသည္ အိခ္ေသလာေဖ့ မတြာေလ့အ္ လထြက္ေပၚရာ ကြဲျပားသည္ဟု ဆိုႏိုင္ေလာက္ေသာ အကြာအေဝး မဟုတ္ေပ။"
(အလ္မုဂ္နီ၊ တြဲ4 စာ324)

■မာလိကီပညာရွင္မ်ားက ေထာက္ျပတာလည္း အေတာ္သဘာဝက်ပါတယ္။ အိမာမ္မာလစ္က္က (ယေန႔ အီရတ္ႏိုင္ငံ) ဘဆြရာၿမိဳ႕က လ သတင္းကို ယီမင္ႏိုင္ငံသားမ်ား လက္ခံဖို႔ မိန္႔ၾကားခဲ့တယ္။ (အိမာမ္ ကုရ္တူဘီ- ဂ်ာေမ့အ္ လိ အဟ္ကားမိလ္ ကုရ္အာန္က်မ္း၊ တြဲ 2 စာ 296) မာလိကီအိမာမ္တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ အိဗ္ႏု အဗၺဒုလ္ ဘရ္က စပိန္က လသတင္းကို (ယေန႔ အီရန္ႏိုင္ငံ) ခိုရာစန္က လက္ခံႏိုင္ေၾကာင္း မိန္႔ခဲ့ပါတယ္တဲ့။ ဘဆြရာ နဲ႔ ယီမင္ဟာ မိုင္ေပါင္း 1200 ေဝးၿပီး စပိန္ နဲ႔ ခိုရာစန္ဟာ မိုင္ေပါင္း ေလးေထာင္ေက်ာ္ ကြာေဝးပါတယ္။ ဒမတ္ရွ္ကတ္ နဲ႔ မဒီနာဟာ မိုင္ေပါင္း 700 ခန္႔သာ ကြာေဝးပါတယ္။ အဲဒီလို ၿမိဳ႕ႏွစ္ၿမိဳ႕ကို اخْتِلَافِ الْمَطَالِعِ အိခ္ေသလာဖု မတြာေလ့အ္ က်င့္သုံးအပ္တဲ့ ၿမိဳ႕ႏွစ္ၿမိဳ႕ လို႔ ဘယ္လို ဆိုႏိုင္ပါ့မလဲ။ (ျမန္မာႏိုင္ငံ ေတာင္နဲ႔ ေျမာက္ဟာ 1,275 မိုင္ရွည္လ်ားပါတယ္။ ) အဲဒီလို ၿမိဳ႕ႏွစ္ၿမိဳ႕ကို အိဗ္ေန႔ အဗၺားစ္သခင္က အိခ္ေသလာဖု မတြာေလ့အ္ အျမင္ထားရွိမယ္ဆိုရင္ လက္ခံလိုက္နာဖို႔ မလိုအပ္ပါဘူးတဲ့။

■အိမာမ္ ရွာေဖြအီက اخْتِلَافُ الْمَطَالِعِ ကို လက္ခံထားတာ ဆိုရာမွာလည္း အုပ္ခ်ဳပ္မႈနဲ႔ ေဒသကန္႔သတ္ျခင္း မဟုတ္ပါ။ ျမင္းနဲ႔ခရီးသြားသူ တညတာ ခရီးျဖစ္တဲ့ ၂၄ ဖရ္စက္ခ္ အကြားအေဝးနဲ႔ ပိုင္းျခားတာပါ။ သူ႔ေခတ္သူ႔အခါရဲ႕ သတင္းဆက္သြယ္ႏိုင္မႈ သတင္းေရာက္ရွိႏိုင္မႈ အတိုင္းအတာ အရ သူေျပာခဲ့တာပါ။ ဒီေန႔ globalisation ေခတ္ရဲ႕ သတင္းဆက္သြယ္မႈ ျမန္ဆန္တာမ်ိဳးကို သူေတြ႕ခဲ့ရင္ သူလည္း ကမၻာတစ္ခု မိသားတစ္စု ေကာင္းကင္တစ္ခု လတစင္းဆိုတာ အိသ္ေသဟာဒု မတြာေလ့အ္ကို လက္ခံမွာပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ယေန႔ ရွာေဖြအီတိုင္းျပည္ေတြ ျဖစ္တဲ့ အီဂ်စ္ မေလးရွား အင္ဒိုနီးရွားလို တိုင္းျပည္ေတြမွာေတာင္ ရွာဖီအီသခင္ရဲ႕ မဇ္ဟဗ္နဲ႔ ရမၼဒြါန္ ဝင္ထြက္ၾကျခင္း မရွိတာကို လက္ေတြ႕ ေတြ႕ရမွာပါ။

■ကိုရုိင္းဘ္ဟဒီးစ္ကိစၥဟာ ဟနဖီတို႔အတြက္ အေထာက္အထား မျဖစ္ေၾကာင္း ေမာင္လာနာ အရွ္ရဖ္အလီ တို႔၊ ေမာင္လာ မဟ္မူဒုလ္ ဟစန္ ဂန္ဂိုဟီ တို႔ ေမာင္လာအဗၺဒုရ္ ရဟင္းမ္ လဂ်္ပူရီတို႔က အႀကီးအက်ယ္ ေခ်ပရွင္းလင္းထားၾကတယ္။ ေအာက္မွာ က်မ္း စာမ်က္ႏွာ ဓာတ္ပုံေတြ ေဖာ္ျပထားတယ္။ ဒါေတာင္ထပ္ၿပီး ေစာဒကတက္ရင္ စကားရုိင္းတယ္လို႔ မထင္ပါနဲ႔။ ဒီထက္ယဥ္ေက်းတဲ့ စကားလုံး မေရြးတတ္လို႔ပါ။
"အေဖထက္ တစ္လႀကီးတဲ့ သားေတြလား???"