Ekonomia... głupcze!

Tak, powtarzając lub lekko parafrazując (w zależności od tłumaczenia), hasło Billa Clintona, chce się zakrzyknąć po lekturze książki Guy Sormana "Ekonomia nie kłamie". Sorman jest francuskim filozofem i dziennikarzem specjalizującym się w tematyce gospodarczej i politycznej. Ze znajomości jego dotychczas przeczytanych pozycji, mogę śmiało napisać, że jest zwolennikiem wolnorynkowego liberalizmu. Takiego w wydaniu smithowskim.

Treść tej akurat pozycji skupia się na sposobach funkcjonowania wybranych gospodarek państw rozwijających się. Dzisiaj niektóre z tych państw można śmiało już zaliczyć do grupy państw rozwiniętych. Choćby Japonia czy Korea Południowa. Sorman, posługując się pracami badawczymi kilku ekonomistów, pokazuje jakimi metodami opisywane kraje przechodziły ze stanu zacofania do dynamicznie rozwijającej się gospodarki.

Nie chcę tutaj zanudzać czytelników poszczególnymi przykładami. Każdy kogo interesuje taka tematyka, może sięgnąć po tę pozycję. Mnie zainteresował szczególnie jeden wątek, na który francuski autor także zwraca uwagę. Pojawiła się też pewna refleksja dotycząca współczesnej polskiej polityki gospodarczej.

Ale po kolei. Kwestia ta, to ewentualny związek demokracji z panowaniem gospodarki rynkowej. Otóż z lektury "Ekonomii..." wcale nie wynika, że funkcjonowanie systemu demokratycznego w danym państwie sprzyja pojawieniu się gospodarki wolnorynkowej. Dużo, jak się okazuje, zależy od uwarunkowań kulturowych i tradycji danej społeczności. Ale, i tutaj Sorman stara się zanegować twierdzenia Maxa Webera, nie jest to związane z przekonaniami religijnymi. Tak więc, konfucjańskie społeczeństwa wschodnioazjatyckie potrafiły zaprowadzić u siebie wolny rynek i to na różne sposoby. Bo inaczej uczyniła to Japonia, inaczej Korea Południowa, inaczej Chiny, nie wspominając tutaj o Singapurze, Tajwanie czy Hong Kongu. Sorman przekonuje jednak, że demokracja może pomóc. Pod warunkiem jednak, że damy się przekonać, iż społeczeństwa demokratyczne bywają racjonalne. Racjonalne ekonomicznie. Wydaje się, że do tego konieczny jest odpowiedni poziom wyedukowania ekonomicznego, choć i bez tego każdy z nas powinien potrafić ocenić, co mu się opłaca. Zauważalnym pominięciem tutaj jest, niestety, rola mediów, które swoimi działaniami propagandowymi, potrafią zmienić pogląd większości wbrew racjonalnym podpowiedziom.

W tym miejscu wspomniana refleksja. Dotyczy ona socjalnej polityce aktualnego rządu w Polsce. Przede wszystkim sztandarowego programu, zwanego 500+. Wprowadzenie go było krokiem politycznym, co skrzętnie ukrywa się w przekazie medialnym, obliczonym na pozyskanie elektoratu. Ostatnie jego rozszerzenie ma ten elektorat poszerzyć, np. o mnie :). Oficjalnie przedstawiano go, jako lekarstwo na, ogólnie rzecz ujmując, kłopoty demograficzne, w jakie wpadła Polska. Do tego dorzucono jeszcze walkę z nędzą. Nie mówi się tutaj o konsekwencjach ekonomicznych, o mechanizmach, które zostały uruchomione w wyniku tego programu. Nie mówi się też o kosztach tego programu. Te ostatnie przedstawił na stronie dziennika Rzeczpospolita Jakub Bierzyński. Kto chce, niech poczyta: https://www.rp.pl/Komentarze/190719528-Jakub-Bierzynski-500-plus-to-sukces-Nie-to-kleska.html?fbclid=IwAR3ciDv-i6lk5GPGO_wD0PEJ6IIvwSSxskixEb1xbvJhovGTuAoEGFCBw-A.

Nie komentując tutaj komentarza z Rzepy, chcę wskazać na zupełne odwrócenie trendów gospodarczych, jakim hołduje rząd Prawa i Sprawiedliwości. Sorman jasno wskazuje, że obecnie (choć pozycja ma już ponad 10 lat) niekwestionowane zwycięstwo odniosła ekonomia podaży. Działania popytowe, uzasadniane przez zwolenników J.M. Keynesa, zostały zanegowane przez praktykę gospodarczą. A nasz, miłościwie panujący rząd właśnie do takiej polityki w swoich programach socjalnych się odwołuje. Liczy, póki co słusznie, na rozwój konsumpcji wśród Polaków, nie mając jednocześnie żadnego pomysłu na wsparcie działań podażowych. Innymi słowy, chodzi o rozwój innowacyjności gospodarki, bo tylko z tego bierze się pojawienie podaży na nowe, nie znane dotąd produkty. Dodajmy, produkty drogie, bo nowatorskie, z które bogaty konsument zachodni będzie w stanie zapłacić. Jeśli tylko będzie się potrafiło go przekonać, że ten produkt jest mu potrzebny, że ułatwi mu życie, bądź że umożliwi mu szybszy i łatwiejszy zarobek itp., itd.

Innowacyjna gospodarka nie zrodzi się w rządzie, w biurokracji. Doskonałym tego przykładem jest pomysł premiera Morawieckiego dotyczący elektrycznych samochodów. To właśnie jest próba zrodzenia podaży wśród Polaków, ale na administracyjny sposób. Nawet uczyniona akcja rękami sprawnych menadżerów, nie będzie tak dobra, jak uczyniona przez biznesmenów, którzy spostrzegą w tym okazję do zarobku.

Tak więc uważam program 500+ za anachronizm ekonomiczny. Prowadzi do wzrostu inflacji, co już zauważamy, szczególnie produktów codziennego użytku, bo tu jest zwiększona konsumpcja. Co stanie się w momencie osłabienia wzrostu gospodarczego, który przecież kiedyś nastąpi? Czy nie będzie nam grozić jeszcze wyższa inflacja? Czy nasza gospodarka będzie przygotowana na takie spowolnienie, gdy nie wykorzystuje się okazji na zbilansowanie finansów publicznych? Trudno dzisiaj na te pytania odpowiedzieć. Ja osobiście z obawą spoglądam w przyszłość, nawet pomimo tego, że aktualnie sytuacja wygląda dobrze albo jak chcą media rządowe, spektakularnie dobrze.