Eleştiri Yaparken İtici Olmamanın Yolları

Merhabalar...

Eleştiri yaparken nasıl olmalıyız, nasıl davranmalıyız?  Nasıl davranırsak karşı tarafa itici olarak, olumsuz olarak algılanmayız.

Eleştirinin amacı, karşı tarafın davranışlarını düzeltmek, olumlu bir noktaya getirmektir. Fakat bunu yaparken, bazen hatalar yapıyoruz ve amacımızdan çok uzaklaşıyoruz. Eleştiri yaparken dikkat edeceğimiz noktalardan birisi, basit, sade ve anlaşılır bir dil kullanmak gerekir. Fakat biz bazen ne yapıyoruz, çok detaylı, konu çok basitken karmaşıklaştırıyoruz. Karşı taraf bizi dinlerken "acaba ne demek istiyo bu?" diyebilir. Olabildiğince kısa tutmalıyız. 

Şuna dikkat etmemiz gerekir, eleştirinin amacı kendi egomuzu okşamak değildir. Bazen de eleştiri yaparken şöyle bişey yapıyoruz. " Ya sen çok kötüsün ! Sen çok yetersizsin ! " gibi genel ifadeler kullanıyoruz. Genel cümleler kullanırsak karşı tarafta çok bir şey oturmayacaktır. Sadece şunu düşünür. "Ya bu adam  beni kötülüyor. Bu kadın beni kötülüyor." Fakat amacımız bu değil ki, karşı tarafta neyi eksik ve kusurlu buluyorsak, onu net bir şekilde ifade etmeliyiz. Direk "seni şu konuda yetersiz buluyorum." Gibi cümleler daha etkili ve çözümsel olur.

Diyelim ki akşam evde yemek yenilcek, yemek hazırlandı, güzel güzel kokular geliyor. Sonrasında adam diyo ki " Ya bu yemek tuzsuz ! Bişeyleri beceremicek misin artık ?  " Ya da adam bir çicek alıyo eşine, fakat kadın "Ya yıllardır beni tanıyosun ve bana ala ala bunu mu aldın ? Ne kadar zevksiz bir insansın ! " Burda aslında dikkat edeceğimiz şey eleştirirken davranışa değilde kişiliğe yöneldiğimiz zaman, karşı tarafı hem demoralize ederiz hemde karşı tarafı savunmaya geçiririz. Böyle durumlarda kişi, eğer ortada bir çözüm varsa ya da çözme motivasyonu varsa dahi kendisini kötü hissettiği için ya da saldırı altında hissettiği için o davranışı, çözümü yapmama işine girecektir. O yüzden eğer ortada bir hata varsa sadece hatayı dile getirmemiz gerekir. 

Eleştirirken karşı tarafın olumlu şeylerini de belirtmemiz gerekir. Sandvic tekniği denen bir teknikten yardım alıcaz bu konuda. Önce karşı tarafta gördüğümüz olumlu bir şeyi sonrasında ise, araya asıl eleştirmek istediğimiz konuyu sonrasında ise, yine olumlu bir şeyi dile getirmemiz gerekir. Böyle bir durumda kişi kendisini sadece eleştirilmiş hissetmez. "Evet bu kişi beni eleştiriyo ama benim olumlu yönlerimide görüyo." Bu durumda kişi böyle davranırsak davranışını değiştirmeye çalışacaktır. 

Birini eleştirirken hata yaptığını söylemek, yanlışlar yaptığını söylemek genelde karşı tarafın motivasyonunu, hevesini, heyecanını kırar. O yüzden hata yaptığını söylemek yerine aslında, neyi daha iyi yapabileceğini ifade etmek daha yerinde bir davranıştır. 

Diğer bir şey ise karşımızdaki kişiyi eleştirdik, hatalarını söyledik ve karşı taraf bizi dikkatlice dinliyor. Sonrasında ise karşı taraf kendini savunma ihtiyacında hissedecek. Böyle bir durumda, eleştiren kişi dinlememeye başlıyor etrafındaki farklı şeylerle ilgilenmeye başlıyor. Böyle olunca şöyle bir durum ortaya çıkacaktır. " Ya ben anlatıyorum, söylüyorum ama karşı tarafı dinlemiyorum. " Peki karşı taraf ne hissedecek? " Beni dinlemiyor. Sadece eleştiriyor ! " diyecek. O yüzden eleştiri yaparken sonrasında karşı tarafın kendisini anlatmasına, durumunu izah etmesine fırsat vermeliyiz. Eğer bunu yapmazsak ortada bir iletişim var diyemeyiz ki ...

Bazı insanlar vardır ki, böyle eleştirirken bambaşka bir insana dönüşürler, resmen canavarlaşırlar. Aşırı sertleşirler. Karşı tarafa bağırarak konuşurlar. Bazen aşağılarlar. Böyle bir durumda, eğer böyle biriysek karşı tarafta bir şeyleri değiştirmemiz çok zordur. Bu şekilde davranış karşıdaki kişinin değiştirmekte çok istekli olduğu konuyu sırf bu davranış yüzünden bile değiştirmeyebilir. O yüzden eleştiri yaparken usluba çok dikkat edilmelidir. 

Sağlıcakla kalın :)