Psikoloji ve Edebiyat - "Sabahattin Ali" - Türk Yazarların Hayatlarının Kuramsallaştırılması (Bölüm 1)

Okullar kapandı, bir süre öğrencilerim ile ilgili paylaşımlarda bulunamayacağım. Geçmişe dönük fotoğraflar ve etkinlikler paylaşma imkanım elbette var, zaman zaman onlarla ilgili yazılar da hazırlayabilirim ancak uzun süredir üzerinde çalıştığım bir yazı dizisini sizlere sunmak istiyorum.

Ünlü Türk şair ve yazarların hayatları kuramsallaştırılsaydı nasıl olurdu? Dünya görüşleri neler, insan doğasına nasıl bakıyorlar, terapist olsalardı nasıl kuramlar geliştirirlerdi? Bu yazı dizisini psikoloji ve edebiyata ilgi duyanların beğenisine sunuyorum.

Sabahattin Ali - İnsan Doğasına Bakışı (Bölüm 1)

Sanat, insani tükenişlerimizi soylu bekleyişlere dönüştüren kutlu bir rüyadır. Onun bu özelliğine dikkat çekmek isteyen Freud, yönelişlerimizin esas güç kaynağı olan bilinçaltının, rüyalardan sonra en fazla sanat alanında yansıma imkanı bulduğunu söyler (Korkmaz, 2007).

Gerçekten rüyalarla sanat arasında yakın bir ilişki mevcuttur. Bu yüzden sanatı, “uyanık rüya görme hali” diye tanımlayanların sayısı bir hayli fazladır.

Çocuklukta yaşanılan olumsuz olayların etkisi, kişiyi intihara kadar sürükleyebilir. Anne ve baba arasında yaşanılan tartışmalar ve kavgalar kişinin benliğini sarsar. Çocuklar arası ayrımcılık yapılması, çocuğun hayatında derin yaralara neden olur. Hayata karşı gizli bir kin duymayı öğrenen çocuk, ilerleyen yaşamında da asabi bir mizaca sahip olacaktır. Kişiliğin temel belirleyicisi durumundaki bu ilk tecrübeler ve hatıralar, çocuğun hayatı boyunca hayata karşı takınacağı tavırların da motivasyon kaynağı olacaktır.

Sabahattin Ali de çocukluğunda çok sayıda olumsuz yaşantı geçirmiştir. Aile içindeki huzursuzluk bu olumsuzlukları tamamlayan bir faktör olarak karşımıza çıkar. İnsan kişiliğinin esas itibariyle bu dönemlerde ortaya çıktığını söyleyen Alfred Adler ve Freud 'un tezleri dikkate alınırsa, Sabahatin Ali'nin içinde yetiştiği ortamın, onun kişiliğinin oluşumunda ne kadar etkin rol oynadığı daha iyi anlaşılır.

Sabahattin Ali’nin kuramı için kendi ailesini gözlemlemesi yeterli sayıda çıkarımda bulunmasını sağlamıştır. 16 gibi genç bir yaşta anne olan annesi, evlilik hayatına uyum sağlamakta güçlük çeker. Sinirleri iyice bozulur ve intihar girişimlerinde bulunur. Evdeki geçimsizlikten kurtulmak için yaptığı bu davranışı Sabahattin Ali de model alır. Bandura’ya göre birçok insan davranışı modeli gözlemleme yoluyla öğrenilir. Diğerleri gözlenirken, davranışın nasıl yapıldığı ve davranışla ilgili kurallar öğrenilir.

Bireyin hayatını mutlu şekilde geçirmesi onun için en önemli noktalardan biridir. İnsanlar sıkı arkadaşlık ilişkilerine sahip olursa zamanını güzel geçirir. Bunun için de karşısındaki kişilere karşı her zaman dürüst ve açık sözlü olmalıdır.

Kişi, ruh eşini aramaya eğilimlidir. Ruh eşini bulana kadar arayış içindedir ve gerçek aşkı bulana kadar arayışı sürecektir. Hayatın her döneminde bir varlığa aşıktır. Bu aşk kimi zaman bir kişi, kimi zaman bir kitaptır. Bireyin değerleri zaman içerisinde oturur ve gelişir ancak aşk olmadan yapılan işlerde başarıya ulaşmak mümkün değildir. İnsanlar insanları sevdikleri sürece kötülüklerden uzak ve mutlu bir dünya var olacaktır. Kişi beklenilmeyen bir olayla karşılaştığında kendini kaybedebilir ancak en kısa sürede özündeki iyi insanı ortaya çıkartması gerekir. Bunu da aşık olduğu varlığı düşünerek ve onunla fiziksel ya da duyuşsal bir iletişim kurarak gerçekleştirir.

Sabahattin Ali, Yozgat’ta iken Nahit Hanım’a, Almanya’da Frolayn Puder’e, Aydın’da bir miralayın kızına olduğu gibi Konya’da da Melahat Muhtar adlı öğrencisine ve Muhsine adlı şarkıcı bir kıza yine şiddetle aşıktır. Aşık olduğumuz zamanlarda özümüze döner ve iyi bir insan oluruz. Bunun için de kendimizi zorlamaya gerek yoktur, aşık olunacak bir varlık her zaman karşımıza çıkar.

İnsanlar hayatları boyunca hem bilişsel hem duyuşsal olarak gelişmeye açıktır. Bilgi dağarcığına yeni bir bilgi eklemek için yeni bir araştırma yapıp bir şeyler okumak, yeni bir duyguyu hissedebilmek için birileriyle ortak paylaşımlarda bulunmak gerekir. Yeni duygular tadabilmek için yeni birileriyle tanışmalı ve o kişiyle bir şeyler paylaşmalıyız. Her birey bir diğerinden farklı olduğu için arkadaş çevremiz ne kadar geniş olursa o kadar farklı duygular yaşama şansımız olacaktır.

Images: Pixabay.com